Theo lệ tục chiêu hồn, chàng Kim xót thương quá nỗi,
May tái sinh lại gặp, nàng Kiều mừng rỡ chi cân.
Khóc than kể hết niềm tây:
Chàng ôi! Biết nỗi nước này cho chưa?
Kiều nhi phận mỏng như tờ
Một lời đã lỗi tóc tơ với chàng!
Gặp cơn gia biến lạ dường
Bán mình nó đã tìm đường cứu cha
Dùng dằng khi bước chân ra
Cực trăm nghìn nỗi, dặn ba bốn lần
Trót lời nặng với lang quân
Mượn con em nó Thúy Vân thay lời
Gọi là trả chút nghiã người
Sầu này dằng dặc muôn đời chưa quên!
Kiếp này duyên đã phụ duyên
Dạ đài còn biết, sẽ đền lai sinh
Mấy lời ký chú đinh ninh
Ghi lòng để dạ, cất mình ra đi
Phận sao bạc bấy, Kiều nhi!
Chàng Kim về đó, con thì đi đâu?
Ông bà càng nói càng đau
Chàng càng nghe nói, càng dầu như dưa
Vật mình, vẫy gió, tuôn mưa
Dầm dề giọt ngọc, thẫn thờ hồn mai
Đau đòi đoạn, ngất đòi thôi
Tỉnh ra lại khóc, khóc rồi lại mê
Thấy chàng đau nỗi biệt ly
Nhận ngừng, ông mới vỗ về giải khuyên:
Bây giờ ván đã đóng thuyền
Đã đành phận bạc, khôn đền tình chung!
Quá thương chút nghiã đèo bòng
Nghìn vàng thân ấy, dễ hòng bỏ sao?
Dỗ dành, khuyên giải trăm chiều
Lửa phiền càng dập, càng khêu mối phiền
Thề xưa giở đến kim hoàn
Của xưa lại giở đến đàn với hương
Sinh càng trông thấy, càng thương
Gan càng tức tối, ruột càng xót xa
Rằng: Tôi trót quá chân ra
Để cho đến nỗi trôi hoa, dạt bèo
Cùng nhau thề thốt đã nhiều
Những điều vàng đá, phải điều nói không?
Chưa chăn gối cũng vợ chồng
Lòng nào mà nỡ dứt lòng cho đang?
Bao nhiêu của, mấy ngày đàng
Còn tôi, tôi gặp mặt nàng mới thôi!
Nỗi thương nói chẳng hết lời
Tạ từ, sinh mới sụt sùi trở ra
Vội về sửa chốn vườn hoa
Rước mời viên ngoại ông bà cùng sang
Thần hôn, chăm chút lễ thường
Dưỡng thân, thay tấm lòng nàng ngày xưa
Đinh ninh mài lệ, chép thư
Cắt người tìm tõi, đưa tờ nhắn nhe
Biết bao công mượn, của thuê
Lâm thanh mấy độ đi về dặm khơ
Người một nơi, hỏi một nơi
Mênh mông nào biết bể trời nơi nao?
Sinh càng thảm thiết, khát khao
Như nung gan sắt, như bào lòng son
Ruột tằm ngày một héo dòn
Tuyết sương ngày một hao mòn mình ve
Thẩn thơ, lúc tỉnh, lúc mê
Máu theo nước mắt, hồn lìa chiêm bao
Xuân huyên lo sợ biết bao
Quá ra, khi đến thế nào mà hay!
Vội vàng sắm sửa chọn ngày
Duyên Vân sớm đã xe dây cho chàng
Người yểu điệu, kẻ văn chương
Trai tài, gái sắc, xuân đương vừa thì
Tuy rằng vui chữ vu qui
Vui này, đã cất sầu kia được nào!
Khi ăn ở, lúc ra vào
Càng sâu duyên mới, càng dào tình xưa
Nỗi nang nhớ đến bao giờ
Tuôn châu đôi trận, vò tơ trăm vòng
Có khi vắng vẻ thư phòng
Đốt lò hương, giở phím đồng ngày xưa
Bẻ bai, rủ rỉ tiếng tơ
Trầm bay lạt khói, gió đưa lay rèm
Dường như bên nóc bên thềm
Tiếng Kiều đồng vọng, bóng xiên mơ màng
Bởi lòng tạc đá ghi vàng
Tưởng nàng, nên lại thấy nàng về đây
Những là phiền muộn đêm ngày
Xuân thu, biết đã đổi thay mấy lần
Chế khoa gặp hội tràng văn
Vương, Kim, cùng chiếm bảng xuân một ngày
Cửa trời rộng mở đường mây
Hoa chào ngõ hạnh, hương bay dặm phần
Chàng Vương nhớ đến xa gần
Sang nhà Chung lão tạ ân chu tuyền
Tình xưa, ân trả, nghiã đền
Gia thân bèn mới kết duyên Châu Trần
Kim từ nhẹ bước thanh vân
Nỗi nàng, càng nghĩ xa gần, càng thương
Âấy ai dặn ngọc thề vàng
Bây giờ kim mã, ngọc đường với ai
Rễ bèo, chân sóng lạc loài
Nghĩ mình vinh hiển, thương người lưu ly
Vâng ra ngoại nhận Lâm Chuy
Quan sơn nghìn dặm, thê nhi một đoàn
Cầm đường ngày tháng thanh nhàn
Sớm khuya tiếng hạc, tiếng đàn tiêu dao
Phòng xuân trướng rủ hoa đào
Nàng Vân nằm bỗng chiêm bao thấy nàng
Tỉnh ra mới rỉ cùng chàng
Nghe lời, chàng cũng hai đường tin nghi
Nọ Lâm thanh với Lâm chuy
Khác nhau một chữ, hoặc khi có lầm
Trong cơ thành khí, tương tầm
Ơở đây hoặc có giai âm chăng là?
Thăng đường chàng mới hỏi tra
Họ Đô có kẻ lại già thưa lên:
Sự này đã ngoại mười niên
Tôi đã biết mặt, biết tên rành rành
Tú bà cùng Mã Giám Sinh
Đi mua người ở Bắc kinh đưa về
Thúy Kiều tài sắc ai bì
Có nghề đàn lại đủ nghề văn thơ
Kiên trinh chẳng phải gan vừa
Liều mình thế ấy, phải lừa thế kia
Phong trần chịu đã ê chề
Dây duyên, sau lại gả về Thúc lang
Phải tay vợ cả phũ phàng
Bắt về Vô tích, toan đường bẻ hoa
Bực mình, nàng mới trốn ra
Chẳng may lại gặp một nhà Bạc kia
Thoắt buôn về, thoắt bán đi
Mây trôi bèo nổi, thiếu gì là nơi!
Bỗng đâu lại gặp một người
Hơn người trí dũng, nghiêng trời uy linh
Trong tay muôn vạn tinh binh
Kéo về đóng chật một thành Lâm chuy
Tóc tơ các tích mọi khi
Oán thì trả oán, ân thì trả ân
Đã nên có nghiã có nhân
Trước sau trọn vẹn, xa gần ngợi khen
Chưa tường được họ được tên
Sự này, hỏi Thúc Sinh viên mới tường.
Nghe lời Đỗ nói rõ ràng
Tức thì đệ thiếp mời chàng Thúc Sinh
Nỗi nàng hỏi hết phân minh
Chồng con đâu tá, tính danh là gì?
Thúc rằng: Gặp lúc lưu ly
Trong quân, tôi hỏi thiếu gì tóc tơ
Đại vương tên Hải họ Từ
Đánh quen trăm trận, sức dư muôn người
Gặp nàng thì ở châu Thai
Lạ gì quốc sắc, thiên tài phải duyên
Vẫy vùng trong bấy nhiêu niên
Làm nên động địa, kinh thiên đùng đùng
Đại quân đồn đóng cõi đông
Về sau chẳng biết vân mồng làm sao?
Nghe tường ngành ngọn tiêu hao
Lòng riêng, chàng luống lao đao thẫn thờ
Xót thay chiếc lá bơ vơ
Kiếp trần, biết dũ bao giờ cho xong?
Hoa theo nước chảy xuôi dòng
Xót thân chìm nổi, đau lòng hợp tan!
Lời xưa đã lỗi muôn vàn
Mảnh hương còn đó, phím đàn còn đây
Đàn cầm khéo ngẩn ngơ dây
Lửa hương biết có kiếp này nữa thôi?
Bình bồng còn chút xa xôi
Đỉnh chung sao nỡ ăn ngồi cho an!
Rắp mong treo ấn từ quan
Mấy sông cũng lội, mấy ngàn cũng qua
Giấn mình trong áng can qua
Vào sinh ra tử, họa là thấy nhau
Nghĩ điều trời thẳm vực sâu
Bóng chim tăm cá, biết đâu mà nhìn?
Những là nấn ná đợi tin
Nắng mưa đã biết mấy phen đổi dời!
Năm mây, bỗng thấy chiếu Trời
Khâm ban sắc chỉ đến nơi rành rành
Kim thì cải nhậm Nam bình
Chàng Vương, cũng cải nhậm thành Phú dương
Sắm sanh xe ngựa vội vàng
Hai nhà cùng thuận một đường phó quan
Xẩy nghe thế giặc đã tan
Sóng êm Phúc kiến, lửa tàn Tích giang
Được tin Kim mới rủ Vương
Tiện đường, cùng lại tìm nàng sau xưa
Hàng-châu đến đó bấy giờ
Thật tin hỏi được tóc tơ rành rành
Rằng: Ngày hôm nọ giao binh
Thất cơ, Từ đã thu linh trận tiền
Nàng Kiều công cả, chẳng đền
Lệnh quan lại bắt ép duyên Thổ-tù
Nàng đà gieo ngọc, trầm châu
Sông Tiền đường đó, ấy mồ hồng nhan!
Thương ôi! Không hợp mà tan
Một nhà vinh hiển, riêng oan một nàng!
Chiêu hồn, thiết vị, lễ thường
Giải oan, lập một đàn tràng bên sông
Ngọn triều non bạc trùng trùng
Vời trông còn tưởng cánh hồng lúc gieo
Tình thâm, bể thảm, lạ điều
Nào hồn tinh vệ biết theo chốn nào?
Cơ duyên đâu bỗng lạ sao?
Giác Duyên đâu bỗng tìm vào đến nơi
Trông lên linh vị chữ bài
Thất kinh mới hỏi: Những người đâu ta?
Với nàng thân thích gần xa?
Người còn, sao bỗng làm ma khóc người?
Nghe tin ngơ ngác rụng rời
Xúm quanh kể họ, rộn lời hỏi tra:
Này chồng, này mẹ, này cha
Này là em ruột, này là em dâu
Thật tin nghe đã bấy lâu
Pháp sư dạy thế, sự đâu lạ dường!
Sư rằng: Nhân quả với nàng
Lâm chuy buổi trước, Tiền đường buổi sau
Khi nàng gieo ngọc, trầm châu
Đón nhau, tôi đã gặp nhau rước về
Cùng nhau nương cửa Bồ-đề
Thảo-am đó, cũng gần kề chẳng xa
Phật tiền ngày bạc lân la
Đăm đăm, nàng cũng nhớ nhà khôn khuây.
Nghe tin, nở mặt nở mày
Mầng nào lại quá mầng này nữa chăng?
Từ phen chiếc lá lìa rừng
Thăm tìm luống những liệu chừng nước mây
Rõ ràng hoa rụng hương bay
Kiếp sau họa thấy, kiếp này hẳn thôi
Minh, dương, đôi ngã chắc rồi
Cõi trần mà lại thấy người cửu nguyên
Cùng nhau lạy tạ Giác Duyên
Bộ hành một lũ, theo liền một khi
Bẻ lau, vạch cỏ, tìm đi
Tình thâm luống hãy hồ nghi nửa phần
Quanh co theo giải giang tân
Khỏi rừng lau đã tới sân Phật đường
Giác Duyên lên tiếng gọi nàng
Buồng trong, vội dạo sen vàng bước ra
Trông xem đủ mặt một nhà:
Xuân già còn khỏe, huyên già còn tươi
Hai em phương trưởng hòa hai
Nọ chàng Kim đó, là người ngày xưa!
Tưởng bây giờ là bao giờ
Rõ ràng mở mắt, còn ngờ chiêm bao!
Giọt châu thánh thót quyên bào
Mầng mầng, tủi tủi, biết bao sự tình!
Huyên già dưới gối gieo mình
Khóc than, mình kể sự mình đầu đuôi:
Từ con lưu lạc quê người
Bèo trôi, sóng vỗ, chốc mười lăm năm
Tính rằng sông nước cát lầm
Kiếp này, ai lại còn cầm gặp đây?
Ông bà trông mặt, cầm tay
Dung quang chẳng khác chi ngày bước ra
Bấy chầy dãi nguyệt dầu hoa
Mười phần xuân có gầy ba bốn phần
Nỗi mầng, biết lấy chi cân?
Lời tan hợp, chuyện xa gần, thiếu đâu?
Hai em hỏi trước han sau
Đứng trông, chàng cũng trở sầu làm tươi