- Gia Cát Đản một mực trung với vua quyết diệt Tư Mã Chiêu một kẻ âm mưu sán đoạt ngôi trời. Đản đã được quân sĩ hết lòng phò tá, bằng chứng là có đến hai trăm quân thủ hạ đến giờ phút cuối cùng vẫn một lòng chịu chết theo chủ tướng. Đản lại được quân Đông Ngô phò trợ, quân số cũng không kém gì Tư Mã Chiêu, thế tại sao lại bị thảm bại?
- Xin thưa rằng: Phàm làm tướng điều khiển ba quân phải có uy dũng đã đành, song phải có một tâm hồn độ lượng, một lòng yêu mến kẻ bề tôi mới được. Nếu Gia Cát Đản không giết Văn Khâm thì đâu đến nỗi các tướng Nguỵ thay lòng đổi dạ? Nếu Tôn Lâm không giết Chu Dị thì đâu đến nỗi quân Ngô phải ra hàng? Cho nên người đời sau cũng nên lấy cái gương này mà đối xử với các bậc bề tôi mình để khỏi mang lấy sự thất bại.
Người ta cũng thường bảo: có vào lửa mới biết tuổi vàng cao. Con người đã
là nghĩa khí trung can thì dù gặp hoàn cảnh nào cũng không sờn tấc dạ. Xem
như Vu Thuyên đã xem thường cái chết đáng cho người đời sau thán phục.
Cũng không cứ gì những kẻ có quyền cao chức trọng mới có tấm lòng trung
can nghĩa khí; xem như hai trăm bộ tốt của Gia Cát Đản đã nêu cao tấm
gương trung liệt, mạnh dạn vạch mặt tên Tư Mã Chiêu phản chúa và nếu được
ý chí trung quân của chủ mình.
- Gia cát Đản cố thủ Thọ Xuân thành với ý định chờ cho trời mưa, nước sông Hoài tràn lên, quân địch thất thế sẽ tử chiến một trận may ra có thể thắng nổi. Nhưng than ôi! Chờ đợi đã ngót mấy tháng mà trời không rớt một hạt mưa. Đó chẳng phải trời kia đã phò hộ cho họ Tư Mã là gì?
- Cũng vì lẽ ấy Tiêu Chu đã làm bài luận Thù quốc để ngăn cản sự tiến quân của Khương Duy vậy. Nhưng đã làm tướng mà cứ luận lẽ trời đắn đo hết mực thì còn ai chịu giữ phận ngu trung, còn ai chịu tận tuỵ về nhân sự? Cho nên người đời sau đã có chí báo đền nợ nước thì xin để ý đến bài Xuất sư chứ đừng nên đếm xỉa đến bài luận Thù quốc mà nhụt chí anh hùng.