- Hồi trước vừa kể chuyện Tả Từ, hồi này lại kể tiếp chuyện Quản Lộ.
Thuật pháp của Tả Từ là ảo, lí số của Quản Lộ là thực. Thuật pháp ảo ảnh
khiến người không thể lường, còn lí số cũng cao diệu khiến người không thể
hiểu được.
Đã biết số trời không thể đổi mà còn yêu cầu người ta dốc hết tài năng
chỉ rõ cho mình để mình củng cố địa vị riêng của mình thì có ích gì. Cho
nên, chẳng những thuật pháp của tả từ mới răn dạy, cảnh cáo tên giặc mà
đến như lí số của Quản Lộ cũng để thức tỉnh kẻ gian hùng nữa.
- Đang cái lúc Bàng Thống chưa chết, Khổng Minh chưa vào Tây Thục mà tám câu đoán của tử Hư thượng nhận đã báo điềm trước. Nay Hạ Hầu Uyên chưa chết, Tào Phi chưa cướp được ngôi Hán mà cũng đã có tám câu đoán của Quản Lộ. Đó đều là lối dùng "gián văn" để đặt phục bút vậy.
- Nếu Kim Vi ước hẹn với Lưu Bị trước, đợi Tháo kéo binh đi lấy Hán Trung, rồi mới khởi sự, ắt Bị từ ngoài đánh vào, Vi từ trong đánh ra, thì chưa chắc cuộc khởi nghĩa đã thất bại. Tiếc rằng việc làm quá táo bạ vội vàng. Tuy nhiên việc thành bại nay chẳng đủ luận, mà cái trung can nghĩa khí mới là điều đáng nói. Nghĩa khí ba vị hiền này có kém gì ba hào kiệt nọ. Quan chép sử Nguỵ trước kia chép việc "bọn cảnh kỉ, Vi Hoảng mưu phản, bị tru lục..." thật là lầm lạc. Đến bộ sử Cương Mục, mới cải chính lại rằng:
"Cảnh Kỉ, Vi Hoảng đánh Tào Tháo không xong tự tử". Như thế mới rặng nghĩa
Xuân Thu đến muôn đời vậy.
- Hoặc nói rằng: Trận hoả tai ở Hứa Xương, nếu Quản Lộ không nói trước thì Tào Tháo không đề phòng. Tháo không dự phòng thì Tháo đi Hán Trung, và việc nghĩa của năm vị trung thần chưa chắc đã thất bại.
Cát Bình, Quản Lộ, một thầy thuốc, một thầy bói mà họ Cát trung nghĩa một
nhà, Quản Lộ lại đi đề phòng lửa giúp Tháo, chẳng hoa ra khoa bói của Quản
Lộ kém hơn khoa thuốc của Cát Bình sao?
Tuy nhiên, đây không phải là lỗi của Quản Lộ, việc ngũ thần phóng hoả là
do số định. Những lời Quản Lộ nói ra cũng là do số định như thế. Số đã
định thì không thể tránh được, chỉ có điều là: kẻ gian hùng khi nghĩ đến
định số thì đem lòng mưu việc sang đoạt, còn kẻ trung nghĩa không vì định
số mà giảm ý đền ơn báo vua.
- Xem việc các tôi tớ gian đình năm nhà khởi nghĩa mà tha rằng: Đổng Thừa còn kém năm vị trung thần này. Việc của Đổng Thừa chỉ vì một đứa đầy tớ Tần Khánh Đồng mà tiết lộ. Năm nhà sau này thì có đến gần ngàn tôi tớ dự mưu mà không một người nào phản chủ. Nếu năm vị trung thần không biết dùng người thì đâu có giữ được kín đáo như thế? Điền Hoành tử tiết thì năm trăm người theo Hoành và cũng nhờ đó mà lưu danh. Đối lại cũng nhờ năm trăm người chịu chết theo mà tên tuổi Điền Hoành càng vang dội hậu thế.
Cái trung nghĩa của cả ngàn gia binh năm nhà, chúng ta càng thấy năm vị
trung thần hiền lương không ai bì kịp.