- Trước đây, Khổng Minh bày kế cho Lưu Kì cũng khuyên nên chạy lánh nạn.
Đến hồi này, Khổng Minh cũng khuyên Huyền Đức chạy lánh nạn. Nhưng Huyền
Đức chạy mấy chặng mà vẫn chưa thoát nạn. ấ y chỉ vì Huyền Đức đầy lòng
nhân. Nếu Huyền Đức cướp đất của Lưu Biểu thì không phải chạy. Huyền Đức
cướp đất của Lưu Tông cũng không phải chạy. Huyền Đức bỏ trăm họ đi một
mình cũng không đến nỗi lâm nạn. Huyền Đức dã làm việc nhân đạo nên mang
lụỵ chứ không phải Khổng Minh thấp mưu trí đâu.
- Sái Thị và Lưu Tông không chết vì tay Huyền Đức, hoặc Lưu Kì mà lại chết vì tay Tào Tháo. Đó là cái khéo sắp xế của tạo vật vậy.
Nhưng về phần Tào Tháo, tại sao Trương Tú ra hàng mà không giết? Còn Lưu
Tông ra hàng lại giết? ấ y vì Tào Tháo đối với Lưu Tông có ba mối lo, nếu
để Lưu Tông sống.
Mối lo thứ nhất là ý Lưu Tông muốn làm chúa vĩnh viễn Kinh Châu, nếu để
Lưu Tông sống ắt về sau Lưu Tông sẽ hối hận đem lòng phản phúc.
Mối lo thứ hai, nếu Lưu Tông sống, chúa cũ còn đó, bọn tôi thần sẽ không
hết lòng trung hậu với Tháo.
Mối lo thứ ba, nếu để Lưu Tông sống, Lưu Tông sẽ kết liên với Lưu Kì, Lưu
Bị thì nguy.
Tào Tháo đã tính toán kĩ nên mới giết Lưu Tông, và đã thế thì dù Lưu Tông
có làm thế nào cũng phải chết.
ở Đàn Khê, Triệu Vân có ba trăm quân mà không cứu được Huyền Đức, ở Đương
Dương, Tường Bản, Triệu Vân chỉ một mình một ngựa mà cứu được A Đẩu, thật
là không thể lường trước được.
- Tôn Sách tin Thái Sử Từ dù mới theo hàng cũng không dối trá. Huyền Đức tin Triệu Vân dù gặp hoạn nạn cũng không đổi lòng. Một đằng nhận xét nhất thời mà tin nhau. Một đằng xét kĩ hành động hàng ngày mà tin nhau. Nếu không có chuyện Mi Trúc tố cáo, Trương Phi nghi ngờ thì Triệu Vân cũng chưa nổi bật lòng trung nghĩa của mình, mà cũng không ai thấy được lối nhận xét tinh vi đó của Huyền Đức.
- Mi phu nhân tự tử là để chết thay cho con, mong con được sống. Ngô phu nhân lúc chết đem con kí thác cho tướng tài. Cả hai thuộc vào hàng từ mẫu, đều không kể thân mình, mà chỉ nghĩ đến tương lai của con cái. Tuy nhiên, Ngô phu nhân phó thác con trong lúc lâm chung không có gì đáng nói, Mi phu nhân phó thác con trong lúc lâm nạn, phải liều thân, thật đáng khen.
- Việc Huyền Đức chiếm Trường Sa, Ngụỵ Diên cứu Hoàng Trung còn cách nhiều hồi nữa mới đến, thế mà hồi này Ngụỵ diên đã hiện ra trên mặt thành Tương Dương. Kể việc này không phải là vô ích cho cốt chuyện, mà chính là mắc sẵn cho mối dây chuyền về sau.
- Kể chuyện không khó ở chỗ kể thâu thâu gồm, tụ họp, mà khó ở chỗ kể phân tán. Như trận Tương Dương, Huyền Đức cùng hai phu nhân, A Đẩu thất lạc, chỉ mượn một Triệu Vân mà tác giả đã làm cho câu chuyện cấu kết đầy đủ, diễn tả rành mạch những cái khổ của từng người. Thật là hay.