- Huyền Đức đi tìm Khổng Minh lần thứ ba thì không gặp trở ngại gì. Tuy nhiên, cũng không phải đến mà gặp liền. Văn còn chia ra nhiều khúc chiến tuyệt diệu: Gia Cát Quân không dẫn khách về nhà mà phải do Lưu Bị tự tìm đến. Đến nơi, nhờ Đông Tử thông báo, nhưng Khổng Minh vẫn còn ngủ ngày chưa dậy, Huyền Đức không dám làm kinh động, đứng im mà đợi. Mãi đến nửa giờ sau, Khổng Minh mới tỉnh giấc, nhưng còn ngâm thơ, rồi lại hỏi Đồng Tử: "Có tục khách đến chăng? " Khi đã có Huyền Đức tới vẫn chưa tiếp ngay, còn vào nhà thay áo... Đó là những khúc chiết trong lúc gặp mặt. Rồi đến khi gặp mặt, Huyền Đức hai ba lần xưng tụng, Khổng Minh hai lần từ khước, khiêm nhượng. Cho đến khi Huyền Đức khẩn cầu, Khổng Minh mới hỏi xem chí nguyện của huyền Đức như thế nào. Lại đợi cho Huyền Đức bước xuống chấp tay bày tỏ nỗi lòng, Khổng Minh mới vạch cho một kế sách. Nhưng như thế Khổng Minh vẫn mới chỉ kế cho Lưu Bị chứ chưa chịu ra giúp, mãi cho Đến khi Huyền Đức phải khóc lên, và năn nỉ, Khổng Minh mới nhận lời. Lối văn tự, diễn tả thật khúc chiết, thú vị.
- Khổng Minh nói: "Không nên tranh phong với Tào Tháo". Rồi lại nói: " Sẽ mưu chiếm Trung Nguyên". Như thế là ý nghĩa như thế nào?
Chính Khổng Minh đã thấy cơ trời, và cũng muốn tin ở sức người. Chia ba
thiên hạ là cơ trời, còn chiếm Trung Nguyên tức lần dùng sức người vậy.
Trước khi rời Long Trung, Khổng Minh lại tính chuyện về ở ẩn, nhưng sau
này Khổng Minh không thực hiện được ý định đó chính vì Khổng Minh đã bị
Huyền Đức kí thác tâm sự và gởi con, nên Khổng Minh đã đổi ý, đem thân
phò vua đến chết để tỏ trung can.
- Có người hỏi: "Tại sao Khổng Minh khuyên Huyền Đức chiếm Kinh Châu của Lưu Biểu và í ch Châu của Lưu Chương là những kẻ thân tộc nhà Hán thì sao phải?
Xin thưa rằng: "Lưu Biểu và Lưu Chương là hai kẻ bất trí, không thể giữ
nổi đất. Nếu Lưu Bị không chiếm thì cũng lọt vào tay kẻ khác. Như vậy,
chiếm ở tay Lưu Biểu, Lưu Chương hoặc qua tay kẻ khác thì cũng thế thôi.
- Sau khi Khổng Minh ra khỏi lều tranh, độc giả ai cũng mong mỏi được thấy tài của Khổng Minh thi thố, thì tác giả lại gác bỏ chuyện tân dã mà quay sang kể chyện Đông Ngô, Tào Tháo. Như vậy chung ta thấy tác giả đã dụng ý nêu lên thế lực hào hùng của họ Tôn và họ Tào trước khi đi vào tài năng của Khổng Minh nổi bật hơn nữa.
- Đời nay có những kẻ học đòi Khổng Minh, nhưng không học nổi việc quyết kế, mưu lược, mà chỉ học đòi nổi cái ngủ ngày... Có kẻ bắt chước Cam Ninh, mà không bắt chước nổi cái việc " Cải tà quy chính, chỉ bắt chước cái ngông căng buồm gấm, đeo chuông đồng. Có kẻ muốn bắt chước Tôn Quyền, nhưng không bắt chước được việc "kính hiền đãi sĩ", mà chỉ bắt chước việc đội khăn tang đi gây chuyện đánh nhau. Có kẻ muốn học đòi Từ Thị, nhưng không học đòi được mưu tiết nghĩa, mà chỉ bắt chước cái điểm trang loè loẹt khi chồng mới chết. Thật đáng buồn cười.