- Trương Phi đòi cứu Lư Thực mà không cứu được, đòi giết Đổng Trác mà không giết được, nay gặp đốc bưu làm sao mà không nổi nóng?
Đốc bưu là hạng người hại nước thì cũng coi như giặc Hoàng Cân. Trương Phi đánh đốc bưu cũng như đánh giặc Hoàng Cân vậy.
- Trương Phi rất nóng, Hà Tiến rất chậm chạp, thế mà tính nóng không làm lỡ việc, còn tính chậm chạm lại không thành sự.
- Hạng Vũ không biết nhịn, ấy là tính nóng. Hán Cao Tổ nhẫn nhịn ấy là tính chậm chạp. Nếu nói thế thì sai rồi. Hạng Vũ khắc ấn phong tướng mà cứ chần chừ mãi không trao. Trong tiệc Hồng Môn, Phạm Tăng ba lần khuyên Hạng Vũ giết Hán Cao Tổ, mà Hạng Vũ chần chừ mãi. Đó mới chính là cái tính chậm chạp. Đến như Hán Cao Tổ lúc cần phải bỏ bốn vạn cân vàng để cứu nguy thì bỏ ngay. Các đất Tam Tề, Đại Lương cần phải cắt thì cắt ngay. Đấy sáu nước
đã khắc, nhưng xét thấy cần phải bỏ thì bỏ liền. Đó chính là tính cương quyết, ai bảo là chậm chạp.
Như vậy tính nóng không phải là nhanh nhẹn, tính ôn hoà không phải là chậm chạp như mọi người tưởng.
- Nhà Tây Hán thì có ngoại thích nghi ngờ hoạn quan. Đời Đông Hán thì bọn hoạn quan làm loạn vì ngoại thích.
Thường thường, nhà vua rối loạn là do hai loại người này. Hoạn quan là ung độc bên trong, còn ngoại thích là sài lang, hổ báo bên ngoài. Đằng nào phạm đến triều đình cũng đem đến mầm tai vạ.
- Hồi trước, đang kể chuyện Lưu Huyền Đức bỗng kể xen chuyện Tào Tháo.
Hồi này đang kể chuyện Huyền Đức cũng lại xen chuyện Tôn Kiên. Như thế là tác giả muốn mở lần vào các nhân vật quan trọng.
Phần này là chỗ đại quan mục của bộ truyện. Trước khi ba nước lớn sắp hưng lên thì ba tên giặc nhỏ dẫn mối. Ba tên giặc nhỏ đã chết, vẫn còn rớt lại nhiều tên giặc cỏ khác để làm dư ba. Tam Quốc chí diễn nghĩa hay ở chỗ đó, chứ không phải kể chuyện một cách đột ngột, cộc lốc như các tiểu thuyết khác.