Miền Bắc hoa đào, miền Nam hoa mai - có thể thiếu một thứ hoa nào đó, nhưng nếu mùa xuân mà thiếu mai, thiếu đào thì chưa tới Tết. Hoa mai trong thành phố thường được bày bán ở các phiên chợ Tết sớm nhất và cũng trễ nhất. Đây cũng là loài hoa ít bị mất giá nhất. Bởi lẽ tự nhiên những gia đình có phòng khách rộng thì thường đợi đến 30 Tết mới ra chợ chọn cành hoa ưng ý mang về. Mua như thế mới bảo đảm sáng mùng một trong ngôi nhà của mình hoa nở đầy cành, hy vọng một năm mới may mắn. Đôi khi, một nhánh mai nhỏ vài ngàn đồng cắm vào một lọ nhỏ trong phòng khách cũng mang đầy một mùa xuân mới.
Hoa mai thường chỉ có mặt ở những khu rừng nhiệt đới. Hoa trong rừng thường không có người trẩy lá như hoa hồng trồng trong vườn thì tự rụng một phần lá của mình, rồi không hẹn từ những ngày áp Tết bung hoa nở vàng, có khi kéo dài đến tháng giêng. Lịch sử của hoa mai lại dính đến tên của nhà thảo mộc người Pháp, ông Marmand. Trong một cuộc hành trình đến vùng núi Châu Phi (không thấy sách vử xác định vào thời điểm nào), ông chợt sững sờ khi lạc vào một khu rừng với những cánh mai vàng nở, những cơn gió thổi qua khiến cho những cánh hoa, lượn như bướm bay trước khi rơi xuống đất. Tên khoa học của hoa mai do chính ông đặt là Ochna Harmandits. Từ đó, những nhà thảo một học trong quá trình đi tìm các giống hoa mai, đã thống kê được trên 20 loài khác nhau. Có loại mai cánh lớn, mọc dày, ngược lại, có loại mai thật mỏng manh với những cánh nhẹ tênh. Có loại màu vàng đậm đà, loại phơn phớt vàng như người họa sĩ chỉ khẽ tô màu vừa đủ. Ơó Việt Nam, nơi có nhiều hoa mai nhất trong rừng Trường Sơn. Mai mọc trên rừng gọi là mai núi. Mai núi do phải chem tìm đất sống với những cây khác ở địa thế khắc nghiệt trong cuộc sinh tồn nên dáng cây đẹp, hoa nhiều cánh, có loại quý lên tới 12 -18 cánh. Một loại hoa khác mọc ở những triền cát, rừng ven biển được gọi là mai động. Mai động dáng cây suôn, trơn, hoa ra chi chít, cánh nhỏ. Có thể nói các tỉnh miền Trung từ Quảng Bình, Quảng Trị đổ vào, kéo dài đến tận Đồng Nai, Tây Ninh, nơi nào cũng có hoa mai.
Gần đây người ta tìm được hai giống mai mới lạ ở một số tỉnh miền Tây.
Cây mai thứ nhất là cây mai trắng 10 cánh to, tròn, đẹp. Cây mai này có thân cành y như cây mai vàng nhưng lá hơi to, màu sắc nửa trắng, nửa xanh giống như lá cây mai trắng Miến Điện, khi nhìn kỹ thấy phần màu xanh có bóng hơn và đậm hơn. Riêng hoa thì tuyệt đẹp, không có chỗ nào chê được. Năm đài thuôn dài, bên ngoài màu xanh nhạt, bên trong màu xam xám, mười cánh màu trắng tuyền, nở xòe rộng to, tròn, kín, dọc theo cánh có hai, ba đường gân nhuyễn nổi lên xem rất lạ, giữa hoa có chùm nhụy cỡ hai mươi chỉ, màu vàng nghệ, mang bao phần thon dài, màu vàng sậm, nhìn chung rất đẹp. Khi hoa mới nở, ngày thứ nhất, 5 đài, 10 cánh, chùm nhụy đều xòe thẳng ra, thấy 2 tầng cánh mỗi tầng đều có 5 cánh, xếp chồng lên theo hình hoa thị, rất đẹp! Qua ngày thứ hai, 5 đài hơi cong xuống, 10 cánh hơi vảnh lên, chùm nhụy dụm lại, qua ngày thứ ba, hoa vẫn còn đứng vững nhưng khi gặp gió mạnh lay động, thì một vài cánh bắt đầu rơi rụng. Đến ngày thứ tư thì các cánh đều rơi lả tả rụng hết, chỉ còn lại 5 đài, bầu noãn và chùm nhụy bên trong có nưỡm nhị cái to cao. Hoa nào không đậu thì rụng hết luôn cả cuống hoa, hoa nào nào đậu, bầu noãn sẽ phình to lên.. và bắt đầu chuyển thành màu đỏ, với 5 -10 hạt màu xanh, từ từ lớn lên dần đến khi già chín màu đen, có thể hái đem gieo trồng được...
Người bán quả quyết cây mai này hoa nào cũng đều có 10 cánh to đẹp và có hương thơm, hoa nào to đột biến có thể đến 12 -13 cánh, chớ không phải như mai Miến Điện chỉ có 5 cánh và khi đột biến mới lên đến 10 cánh...
Cây mai trắng 10 cánh có thể gọi là cây mai Miến Điện mới được vì có lá đốm, nửa xanh nửa trắng và có hoa to nhiều cánh hơn...
Giống mai lạ thứ 2 là cây mai hoàn toàn mới, tôi mới thấy lần thứ nhất.
Cây thân cành nhánh có vỏ màu vàng bóng, đặc biệt là lá to thuôn dài, một màu trắng bạch, không có một tí màu xanh nào. Nhưng rất tiếc tôi chưa thấy được hoa, cả người bán cũng chưa biết được hoa ra sao? Hiện còn đang nhân giống. Có thể tạm gọi là cây mai "bạch tạng" vì lá toàn trắng...
Nha Trang thành phố nổi tiếng với một giống mai tên Hoàng Mai. Đây là loài hoa mai có cánh tròn, từ 12 cánh trở lên, nhụy đỏ, khi nở tỏa hương thơm. Trong quá trình phát triển đô thị, giống Hoàng Mai bị khai thác khá nhiều. Tuy nhiên, cũng trước nhu cầu thưởng ngoạn, giống Hoàng Mai đã được trồng trong nhà, chủ yếu là khu vực Diên Khánh để cung ứng cho thị trường vào dịp Tết.
Trước kia, nhu cầu chơi mai của người dân cũng đơn giản, cho nên chỉ cần một nhành mai cắm ba ngày xuân là đủ. Giờ đây, lại có loại mai chậu được chuộng. Thường thì mai được chăm sóc trong chậu từ nhỏ là loại mai gốc, cũng có thể là mai chiết cành. Mai có rễ trụ nên rất khó bứng khi đã trồng trong vườn đưa vào chậu - do đó mai chậu mắc gấp nhiều lần mai cành.
Ngay cả trong việc trồng và chơi mai, những nhà sinh vật cảnh cũng đã nâng tầm nghệ thuật. Người thích rắc rối ghép các loại mai nhiều màu - nhưng thường chỉ được một hai năm. Trong chùa hoặc nhà có sân vườn thường để một hai cây mai tứ quý, hoặc mai chiếu thủy - cánh nhỏ, trắng. Những chậu mai tạo dáng có khi cả 10 năm ròng mới ra vẻ khép nép trong những chậu sứ nhỏ xinh đẹp thường giá cao. Người chăm sóc sau khi bán hoa, chủ nhân chơi hoachỉ chơi hết tháng xuân lại gởi trở về vườn hoa, nhờ chăm sóc. Sang năm, đến Tết lại mang về. Mai cảnh là thế giới riêng của cây cỏ, luôn có ưu thế khác với các loại cây cảnh khác.