Modem (Modulator-Demodulator) là một thiết bị chuyển đổi các dữ liệu phát ra thông qua cổng nối tiếp thành 1 dạng tín hiệu để truyền đi trên các đường điện thoại khi gởi và phục hồi các tín hiệu nầy thành dữ liệu mà máy tính hiểu được khi nhận. Các Modem bán trên thị trường hiện nay là loại bao gồm Modem+Fax+Voice (truyền dữ liệu, truyền Fax và truyền âm thanh).
Nói chung, bạn có thể sử dụng modem có tốc độ bao nhiêu cũng được nhưng nên chú ý các điểm sau:
- Tốc độ càng cao, bạn càng đỡ mất thời giờ chờ đợi, đỡ tốn tiền điện thoại (trả cho Bưu điện và mạng). Thông dụng hiện nay là loại 33.6 kbps, tối thiểu cũng nên mua loại 28.8 kbps. Đừng nên mua loại 14.4 kbps do tốc độ quá chậm, riêng loại 56 kpbs tuy mới nhưng hiện tại ta chưa thể tận dụng được tốc độ cao của nó do đường truyền chưa đáp ứng được và Modem của máy Server cũng chưa đồng bộ.
- Tốc độ kết nối tùy thuộc vào 3 yếu tố: Modem máy Server, chất lượng đường truyền, Modem máy cá nhân. Ngoài ra số lượng người kết nối cùng thời điểm cũng làm thay đổi tốc độ truyền thực tế (càng nhiều người thì tốc độ càng giảm do phải chia tổng dung lượng của đường cáp chính cho nhiều đường nhánh và máy Server phải chia tốc độ đáp ứng cho nhiều máy con).
Chú ý: Tốc độ Fax luôn luôn là 14.4 Kbps cho dù Modem có tốc độ cao hơn.
Ưu điểm: Dể cài đặt và có thể tháo lắp di chuyển để sử dụng cho nhiều máy khác nhau một cách dể dàng. Có đèn tín hiệu báo tình trạng hoạt động của Modem.
Khuyết điểm: Lỉnh kỉnh dây nhợ kết nối giửa modem và máy tính, bộ nguồn riêng cung cấp điện cho modem. Gía cao hơn loại Modem gắn trong máy.
Các bước cài đặt:
Chú ý:
- Trên dây tín hiệu: Đầu cắm vào Modem là đầu "đực", đầu cắm vào máy tính là đầu "cái".
- Trên máy tính: Đầu cắm 25 chân "cái" là dành cho máy in, đầu cắm 25 chân "đực" là cổng COM.
- Đầu "đực" là đầu có 25 chốt nhọn (hay 9 chốt), đầu "cái" là đầu có 25 lổ nhỏ (hay 9 lổ).
Như vậy Modem nằm nối tiếp giửa đường dây của Bưu điện và điện thoại.
Chú ý:
Bạn có thể mua thêm 1 đoạn cáp tròn và 1 hộp nối (giống như loại đang dùng cho điện thoại nhà bạn) để bắt song song Modem với điện thoại. Trong trường hợp nầy, bạn không can thiệp vào đường đây của điện thoại, chỉ cần sử dụng cáp kèm theo Modem để gắn giửa hộp nối làm thêm và ổ cắm LINE trên Modem. đường PHONE bỏ trống.
Chú ý:
- Để sử dụng được tính năng Voice của Modem, bạn cần phải cài 1 chương trình được cung cấp kèm theo Modem hay chương trình rời được viết cho các Modem Voice.
- Bạn có thể dùng 1 dây tiếng nối từ lổ Speaker của Modem đến lổ Line In của Card Sound nhưng cần nhớ đường tiếng nầy thuộc loại Mono nên có thể chỉ nghe được 1 loa qua Card Sound.
Chú ý:
- Modem rời do sử dụng cổng COM 2 nên ít có trường hợp va chạm với các thiết bị khác trong máy khi lắp đặt.
- Trong trường hợp có va chạm phần cứng, bạn có thể Set lại cổng COM 2 thành 3 hay 4 bằng cách chọn lựa trong Bios hay Set lại Jumper trên Card I/O. Bạn không cần can thiệp gì vào Modem.
- Trên Modem rời có nhiều đèn báo tình trạng hoạt động và chúng có ý nghĩa như sau:
AA (Auto Answer): Trả lời khi chuông reo.
CD (Carrier Detect): Phát hiện một Modem khác.
DC (Data Compression): Nén dữ liệu.
EC (Error Control): Phát hiện lổi.
HS (High Speed): Đang hoạt động với tốc độ cao.
MR (Modem Ready): Nguồn điện của Modem đang mở.
OH (Off Hook): Đã nhắc ống nghe điện thoại để quay số.
RD hay RX (Reiceive Data): Gởi dữ liệu từ Modem đến máy tính.
SD hay TX (Transmit Data): Gởi dữ liệu từ máy tính đến Modem.
TR (Terminal Ready): Modem và máy tính được kết nối thông qua cổng nối tiếp.
CTS (Clear To Send) và RTS (Request To Send): Sẳn sàng truyền (nhận hay gởi) dử liệu khi bắt tay phần cứng.
Ưu điểm: Gọn gàng, không có phụ tùng gì ngoài 1 Card cắm vào Slot 16 bit trong máy. Giá rẻ hơn Modem rời.
Khuyết điểm: Đòi hỏi máy phải còn trống 1 Slot 16 bit. Phải có kiến thức nhất định về phần cứng trong việc lắp ráp Modem vào máy để có thể xữ lý khi có vấn đề tranh chấp tài nguyên. Phảo có dụng cụ tháo ráp máy, thời gian lắp đặt lâu và kỷ thuật phức tạp hơn lắp Modem rời.
Các bước cài đặt:
Chú ý:
Có vài Modem đời mới theo chuẩn PnP, bạn không cần xác lập gì cả nhưng nhà sản xuất vẫn cẩn thận thiết kế thêm 1 jumper dùng để bỏ hay cho hiệu lực chức năng PnP khi có trường hợp tranh chấp tài nguyên nếu trên máy bạn có quá nhiều Card. Lúc đó bạn có thể Set bỏ chức năng PnP của Modem để trực tiếp chỉ định bằng Jumper.
Chú ý:
Bạn có thể mua thêm 1 đoạn cáp tròn và 1 hộp nối (giống như loại đang dùng cho điện thoại nhà bạn) để bắt song song Modem với điện thoại. Trong trường hợp nầy, bạn làm giống như với hướng dẫn ở phần Modem rời.
Chú ý:
- Để sử dụng được tính năng Voice của Modem, bạn cần phải cài 1 chương trình được cung cấp kèm theo Modem hay cài các ứng dụng rời dành cho chức năng Voice của Modem.
- Bạn có thể dùng 1 dây tiếng nối từ lổ Speaker của Modem đến lổ Line In của Card Sound nhưng cần nhớ đường tiếng nầy thuộc loại Mono nên có thể chỉ nghe được 1 loa qua Card Sound.
Chú ý:
- Nếu bạn Set Modem là COM 3 hay 4, bạn không cần thay đổi trong Bios nhưng bạn cần chú ý đừng để IRQ của Modem trùng với Mouse là tốt nhất.
- Đa số Modem (lắp trong, rời) đều có 1 loa nhỏ (điều chỉnh âm lượng bằng phần mềm) giúp bạn có thể nghe được âm thanh phát ra khi Modem quay số (tiếng quay số, tiếng chuông reo hay tiếng báo đường dây bận), kết nối (khi Modem tìm cách bắt tay nhau, loa sẽ phát ra tiếng hú có âm sắc thay đổi), liên lạc (loa sẽ phát ra tiếng người đàm thoại nếu đầu dây bên kia có người nhắc máy)...
- Loại Modem tổng hợp với Card Sound thường không trang bị loa nầy (bạn phải nghe qua đường loa của Card Sound).
- Khi bạn gắn Modem nối tiếp hay song song với điện thoại, bạn vẫn sử dụng điện thoại như bình thường dù bạn tắt hay mở máy tính. Khi bạn sử dụng Modem, đường dây điện thoại sẽ bận giống y như bạn đang gọi điện thoại và nếu có ai vô tình nhấc điện thoại lên thì động tác nầy có thể phát sinh nhiểu đường dây làm ngắt Modem.
Khi bạn vào Windows, có thể xẩy ra 1 trong 3 trường hợp sau:
Sau khi khởi động, Windows lập tức phát hiện ra chủng loại Modem và yêu cầu bạn đưa đĩa driver của hãng sản xuất vào để cài đặt (bạn nên tham khảo sách hướng dẫn kèm theo Modem để biết thêm về cách cài đặt). Thông thường thì bạn đưa đĩa driver vào, chỉ định vị trí chứa driver dành cho Win95 là xong. Trường hợp nầy áp dụng được cho đa số các loại Modem rời.
Chú ý:
- Có khi các driver nằm ngoài thư mục gốc, có khi nằm trong thư mục con của đĩa driver nhưng nói chung các file chính cho việc cài đặt driver phải có phần tên mở rộng là ".INF". Nếu bạn không biết rỏ vị trí thì bạn hãy bấm nút Browse để tìm.
- Với Modem Internal PnP, bạn có thể không cần quan tâm tới vấn đề cổng COM như với loại thường. Windows sẽ tự sắp xếp cho khỏi va chạm với phần cứng đã có.
Windows không tự động phát hiện ra loại Modem nầy và bạn phải tự cài đặt bằng cách cho Windows dò tìm phần cứng hay bạn trực tiếp chỉ định để cào driver:
Bấm phím phải Mouse vào My Computer rồi chọn Properties trong Menu Shortcut để mở hộp xác lập Device Manager. Kiểm tra xem trong mục Ports có cổng COM thích ứng với Modem chưa (td: nếu Modem là COM 2 thì kiểm tra xem có COM 2 chưa).
Nếu chưa, bạn phải cài thêm cổng bằng cách chạy Add New Hardware trong Control Panel. Chọn mục No, I want to select the hardware from a list để tự mình chỉ định việc chọn lựa phần cứng cần thiết.
Trong hộp liệt kê kiểu thiết bị, bạn bấm kép Mouse vào mục Ports (COM&LPT), hay chọn mục nầy rồi bấm Next.
Trong hộp chi tiết, bên ô Manufacturiers bạn chọn mục Standard port types và bạn chọn Communications Port trong ô Models.
Windows đòi hỏi bạn cho biết địa chỉ bản gốc của Win để cài bổ sung và sẽ tự động xác lập cổng mới sao cho khỏi trùng với các cổng đã có.
Nếu bạn muốn thay đổi thông số của cổng (td: I/O, IRQ), bạn vào Device Manager/Ports. Bấm kép Mouse vào cổng muốn đổi (hay chọn rồi bấm nút Properties) để mở hộp thoại xác lập.
Bạn có thể gở bỏ các cổng sai hay không cần thiết bằng cách chọn cổng rồi bấm nút Remove.
Trong hộp thoại Properties của cổng bạn chọn bảng Resources và thay đổi bằng cách chọn 1 trong các cấu hình chuẩn trong mục Setting based on hay bấm kép Mouse vào các đề mục trong cửa sổ Resource type hay chọn đề mục rồi bấm nút Change setting.
Chú ý:
- Nếu bạn set Modem là COM 2 và Disable COM 2 trên Mainboard, khi bạn vào Windows bạn sẽ không thấy có COM 2 trong phần Ports của Device Manager.
- Nếu có va chạm tài nguyên với các thiết bị khác, Windows sẽ thông báo chi tiết trong cửa sổ Conflicting device list để bạn sửa chữa.
- Nếu bạn muốn tạm thời vô hiệu hóa cổng thay vì tháo gở, bạn chọn mục Disable in this hardware profile trong bảng General. Cách làm nầy có thể áp dụng khi ta cần giải quyết các va chạm tạm thời trong 1 thời điểm nào đó rồi lại trả về tình trạng cũ.
- Bạn phải xác lập thông số cổng trong Windows khớp với xác lập bằng jumper trên Modem.
- Bạn phải khởi động lại Windows sau khi hoàn tất việc cài thêm cổng thì mới có thể sử dụng chúng được.
Sau khi khởi động lại bạn tiến hành cài Modem:
- Bạn vào Control Panel và bấm kép Mouse vào biểu tượng Modem.
- Trong bảng General, bấm nút Add để cài Modem mới (nút Remove để tháo gở Modem đang chọn).
- Trong hộp thoại Install new modem bạn đừng đánh dấu chọn mục Don't detect my modem; I will select it from a list nếu bạn muốn Windows tự động tìm trên các cổng COM hiện có trên máy bạn, cổng nào có Modem. Bạn cũng có thể đánh dấu chọn mục nầy khi bạn muốn đích thân chỉ định việc cài đặt driver của Modem cho lẹ.
- Khi bạn bấm nút Next, Windows sẽ tiến hành tìm kiếm và hiển thị việc tìm kiếm trong hộp thông tin.
- Sau khi phát hiện sẽ xuất hiện hộp thoại Verify thông báo loại Modem để bạn xác nhận cho phép sử dụng driver điều khiển của Windows với tên Modem mặc nhiên. Hay nếu bạn muốn thay đổi driver bằng driver của nhà sản xuất thì bạn bấm nút Change trong hộp thoại nầy.
- Việc bấm nút Change sẽ đưa bạn qua tiến trình chỉ định cài driver bằng tay giống như việc đánh dấu chọn mục Don't detect my modem; I will select it from a list. Bạn sẽ thấy hộp thoại chọn lựa modem.
- Bạn bấm nút Have Disk và đưa đĩa driver của nhà sản xuất vào ổ đĩa rồi chỉ định địa chỉ nơi chứa driver cho chương trình cài đặt biết (có thể bấm nút Browse để tìm kiếm). Nếu Windows tìm thấy file .INF thích hợp bạn sẽ thấy xuất hiện hộp liệt kê Models. bạn chọn kiểu thích hợp rồi bấm nút Next để tiến hành cài đặt driver.
Sau khi cài đặt driver xong bạn sẽ thấy tên Modem mới trong cửa sổ của biểu tượng Modem.
Chú ý:
Khi tự động tìm ra modem mới Windows sẽ đặt tên là Standard modem và sử dụng driver của Win để điều khiển Modem nầy bất kể modem của bạn có tốc độ là bao nhiêu. Trong thực tế đại đa số các modem trên thị trường hiện nay đều chạy tốt với driver của Windows, tuy nhiên bạn có thể không chỉnh được volume cho các Modem Voice.
Với các Modem Voice, Windows sẽ cài 2 driver: 1 cho modem thường và 1 cho chức năng voice (wave device). Cả 2 lần Windows hỏi bạn đều chỉ vào đĩa driver của hãng sản xuất.
Bạn cần phải có bản gốc Windows để cài driver bổ sung cộng chung với đĩa driver của Modem.
Trên thực tế có vài đĩa driver của hảng sản xuất viết cho Win 95, không có giá trị đối với Win 97 hay Win 98. Trong trường hợp nầy Windows sẽ báo là không có file thông tin cần thiết cho việc cài đặt trên đĩa driver hay hiển thị danh sách driver trong đĩa không đúng mặc dù đĩa driver không hư hỏng gì cả.
Có vài card Modem cũ bắt buộc ta phải cài driver riêng của hãng sản xuất để xác lập cổng chớ không cho phép dùng driver của Windows.
Đa số Card Modem tổng hợp (bao gồm luôn Card Sound hay Modem thiết kế chung với vài thiết bị khác) bắt buộc phải cài đặt chương trình của hãng sản xuất kèm theo để vừa thiết đặt cổng cho Modem vừa xác lập driver và cài chương trình để điều khiển và sử dụng các thiết bị tổng hợp khác nằm chung trên Card.
Với các Card nầy Windows không thể nào tự dò tìm phần cứng bằng Add New Hardware được.
- Để kiểm tra Modem có chạy tốt hay không, bạn vào Control Panel, bấm kép Mouse vào biểu tượng Modem.
- Chọn bảng Diagnostics, chọn Modem cần kiểm tra bằng cách bấm Mouse vào tên cổng trong phần Port rồi bấm nút More Info.
- Nếu Modem chạy tốt, bạn sẽ thấy 1 hộp thoại báo cáo.
Trong phần Port Information, báo cáo thông số phần cứng. Trong phần dưới báo cáo ký hiệu, tính năng, tốc độ chuẩn của Modem và kết quả Test kiểm tra. Bạn bấm OK để đóng hộp thoại kiểm tra nầy.
- Nếu Modem không chạy bạn sẽ thấy 1 thông báo lỗi có thể là "không mở được cổng COM" (khi sai hay thiếu cổng COM) hay hộp thoại More Info không có thông tin báo cáo nào cả (khi không có Modem hay Modem chưa có điện).
Chọn Control Panel/Modem, chọn bảng General, chọn Modem cần xác lập rồi bấm nút Properties.
Trong bảng General, bạn kéo cần gạt Speaker volume để điều chỉnh âm thanh phát ra loa của Modem. Bạn nên chọn tốc độ tối đa trong phần Maximum speed nhưng nhớ đừng đánh dấu chọn mục Only connect at this speed vì mục nầy nhằm chỉ định bắt buộc Modem làm việc với 1 tốc độ duy nhất (điều nầy rất khó đáp ứng trong thực tế).
Trong bảng Conection, bạn bấm nút Advanced. Bạn nên đánh dấu chọn các mục sau:
Use error control, Compress data.
Use flow control, Hardware (RTS/CTS)
Bạn có thể đánh dấu chọn mục Append to log nếu bạn muốn Modem báo cáo tỉ mỉ quá trình hoạt động ra 1 file dạng Text để theo dỏi (file nầy được chứa trong thư mục Windows và có tên giống tên Modem với đuôi là .LOG). Có vài chương trình cần truy cập file nầy để lấy dữ liệu, thí dụ: Theo dỏi thời gian kết nối, tính tiền, tốc độ...Nút View Log dùng để xem file dử liệu khi cần.
Chọn Control Panel/Modem, chọn bảng General, chọn Modem cần xác lập rồi bấm nút Dialing Properties.
Bạn chọn tên cho máy bạn trong ô I am dialing from. Nhập tên Quốc gia vào ô I am in this Country/region. Nhập mã vùng trong ô Area code. Các thông tin nầy có thể được kèm theo khi bạn gởi Fax hay Mail, News...và cũng sẽ được sử dụng khi bạn tạo các mối kết nối mạng sau nầy.
Trong phần When dialing from here:
Bạn điền số gọi nội hạt (For local calls, dial), số gọi đường dài (For long distance calls, dial) theo quy định của Bưu Điện nếu có. Việt Nam bạn có thể bỏ trống các ô nầy.
Bạn bỏ trống mục Disable call waiting, dial nếu bạn không có đăng ký dịch vụ thông báo có người thứ 3 gọi đến trong khi bạn đang nói chuyện điện thoại. Mục nầy dùng để vô hiệu hóa tạm thời chức năng tự động thông báo của Bưu điện khi Modem hoạt động vì dịch vụ nầy có thể vô tình làm ngắt Modem khi bạn đang kết nối để truyền dữ liệu.
Bạn chọn mục Dial using: Tone dial khi bạn dùng điện thoại bấm phím là loại thông dụng hiện nay.
Mục For long distance calls, use this calling card chỉ sử dụng ở nước ngoài, chúng ta bỏ trống không khai báo.
- Khi bạn mua Modem Voice nhà sản xuất kèm theo cho bạn 1 chương trình thông dụng để sử dụng cùng với Modem của họ, thường là các chương trình nhỏ để truyền thông tin giửa các máy như: BitWare, SuperVoice chạy trong môi trường Win 3.xx/95/98. Các chương trình nầy ngoài việc giúp bạn kết nối, truyền thông tin, gởi fax như một Modem thường...nó còn có thể biến máy tính cùng với Modem Voice thành một máy trả lời tự động. Bạn có thể ghi âm lưu trử nhiều nội dung theo ý bạn cho máy trả lời, đàm thoại trực tiếp với người khác qua Micro và Headphone, thu lại lời nói của đối tượng...
Chú ý:
Các Modem mới hiện nay luôn luôn là loại có Voice. Có một số Modem đời củ, quảng cáo là có Voice nhưng trên Modem không có lổ cắm Headphone và Micro. Cũng có một số Modem có 2 lổ cắm trên nhưng khi Test bằng chương trình Voice thì lại không hoạt động được. Chức năng nầy hiện tại không quan trọng, thậm chí có người không bao giờ biết về nó nhưng nếu bạn cần thiết sử dụng thì nên kiểm tra kỷ hay hỏi người bán trước khi quyết định mua.
- Bạn cũng có thể sử dụng vài tiện ích truyền thông có sẳn trong Norton Commander 5.0 như: Terminal Emulation trong menu Commands và Network Utilities trong menu Disk.
- Windows 95 cung cấp sẵn cho bạn vài tiện ích để sử dụng với Modem. Bạn có thể cài thêm hay gở bỏ các tiện ích nầy bằng biểu tượng Add/Remove programs với việc chọn bảng Windows Setup. Cụ thể là:
Các tiện ích nằm trong nhóm Comunication:
- Dial-up Network: Dùng để quay số kết nối mạng từ xa.
- Hyper Terminal: Dùng để truyền dữ liệu giữa 2 máy với giao diện kiểu dòng lịnh.
- Phone Dialer: Dùng để quay số tự động khi cần liên lạc mà không cần nhắc điện thoại.
Trong nhóm Microsoft Fax có:
- Compose New Fax: Soạn thảo, gởi Fax (có thể kèm file văn bản cũng như hình ảnh). Nếu máy đích không có Fax thì sẽ lưu lại trên đĩa cứng với dạng Email và có thể in ra bằng máy in.
- Cover Page Editor: Soạn thảo các đề mục chung sẽ được tự động gởi kèm theo các bản Fax.
- Request a Fax: Đòi hỏi máy fax gởi lại các bản Fax cũ nếu còn lưu trử bản sao.
Windows Messaging (Inbox): là 1 tiện ích quản lý việc soạn thảo, nhận , gởi, lưu trử các bản Fax/Email và theo dỏi địa chỉ trong 1 sổ tay riêng.
Trong nhóm Internet có:
- Internet Explorer: Truy xuất thông tin (http, ftp...) trên mạng Intrenet/Internet.
- Frontpage Express: Soạn, sửa trang Web.
- Microsoft Chat: Trao đổi thông tin trực tiếp với người khác trong mạng qua bàn phím.
- Microsoft Netmeeting: Liên lạc trực tiếp với người khác trong mạng với nhiều hình thức như: Đàm thoại trực tiếp bằng tiếng nói. Xem hình video của người đối thoại nếu có thiết bị Video đồng bộ. Chia xẻ ứng dụng và tài liệu trên máy của mình với người khác.
- NetShow Player: Dùng coi Video trên mạng theo dạng thức Active Streaming format (file có đuôi .asf).
- Outlook Express: Chương trình quản lý thư tín điện tử (Email) và nhóm tin (News).
- Personal Web Server: Chương trình có khả năng biến máy của bạn thành một Server trong mạng Intranet/Internet để cho người khác truy cập.
- RealPlayer: Dùng coi Video trên mạng (file có đuôi .RAM, .RA).
- Web Publishing Wizard: Chương trình dùng để tải các trang Web do mình soạn thảo trên máy cá nhân lên máy Server (dỉ nhiên là phải được Server cho phép).
Chú ý:
Các chương trình trong nhóm Internet nói trên nằm trọn gói trong bộ Internet Explorer 4.0 khi bạn cài theo chế độ Full. Nếu bạn sử dụng IE3.02 trở về trước thì các thành phần nầy có thể thay đổi.
Ngoài ra còn có 1 số các chương trình thông dụng chuyên dùng với Modem của các hảng khác như: WinFax Pro (quản lý fax), PCAnywhere (kết nối mạng từ xa), gói chương trình Netscape Comunication (gồm nhiều ứng dụng tương tự bộ Internet Explorer 4.0)...