LISTSERV là một hệ thống cho phép tạo lập, quản lý và kiểm tra các Hộp thư điện tử (Mailing List) trên mạng Internet.
Nếu bạn là thành viên của một Mailing List, mọi thư (e-mail) của các thành viên khác gửi tới Mailing List đều được LISTSERV tự động gửi tới cho bạn. Ngược lại, mỗi thư của bạn gửi tới Mailing List sẽ được tự động nhân bản để gửi tới tất cả các thành viên còn lại.
Nếu bạn tìm được các mailing list có cùng sở thích, bạn sẽ có thể dùng e-mail để thực hiện giao lưu trên mạng Internet, cũng tương tự như bạn giao lưu trên mạng TTVN thông qua các nhóm (box, group) như Internet-group@, Dien-dan-tre@, Hanoi@, Sg-300-nam@, yet-hau@, Tho-ca@ v.v...
Tính đến tháng 4-1998, trên thế giới có hơn 76 ngàn Mailing List với gần 28 triệu người là thành viên. Mỗi ngày có hơn 20 triệu thư điện tử (messages) được các LISTSERV nhận và phát đi. LISTSERV hoạt động mãnh liệt nhất thế giới là LISTSERV@PLUM.EASE.LSOFT.COM có lượng thư hơn 3 triệu bản mỗi ngày. LISTSERV đông vui nhất thế giới là LISTSERV@DISPATCH.CNET.COM có hơn 3.3 triệu người tham gia. LISTSERV có nhiều hộp thư nhất thế giới là LISTSERV@OKSTATE.EDU có 3830 mailing lists. Các hộp thư (Mailing List) nhiều người tham gia nhất thế giới là: BEZERKNEWS@PANGAEA.BERKSYS.COM, với hơn 276 ngàn thành viên hay EOL-DISPATCH@DISPATCH.CNET.COM, với hơn 268 ngàn thành viên.
Các LISTSERV có mặt tại tất cả các châu lục, nhưng đều xuất phát từ một hãng sản xuất phần mềm tên là L-Soft International Inc. Bạn có thể dùng Internet thăm quan hãng này tại Www.LSoft.Com.
Muốn tìm một Mailing List hợp với bạn, trước hết hãy dịch chuyển trong địa chỉ trên theo hành trình sau đây:
Www.Lsoft.Com/Index.htm/Catalist.html
Catalist.html chính là một danh mục dạng catalogue, chứa hơn 17,6 ngàn LISTSERV và các mailing lists của các listserv đó.
Sau khi bạn bấm vào lệnh Search, màn hình sẽ hỏi bạn nội dung bạn cần tìm. Đến đây mỗi người chúng ta rẽ mỗi ngả vì mỗi người có sở thích khác nhau, muốn tìm các mailing list khác nhau.
Riêng tôi, say mê cơ học chất lỏng nên tôi gõ lên bàn phím dòng chữ "fluid mechanics". Ngay lập tức tôi nhận được kết quả sau đây:
Search results (kết quả tìm kiếm)
AKMEX-L@Listserv.Uic.Edu
Bilingual (English-Turkish) Fluid Mechanics List (Hộp thư cơ học chất lỏng, song ngữ Anh-Thổ Nhĩ Kỳ)
BURG-CEN@Nic.Surfnet.Nl
List issued for the J.M.Burgers Centre for Fluid Mechanics (Hộp thư của Trung tâm Cơ học chất lỏng Bớc-Giơ).
v.v...
Sau khi đã có một địa chỉ mailing list thích hợp, bạn có thể đăng ký tham gia Mailing List đó bằng cách gửi e-mail tới LISTSERV của máy chủ chứa hộp thư bạn đã chọn. Trong phần nội dung e-mail bạn hãy ghi :
SUBSCRIBE
Ví dụ :
Nếu tôi muốn tham gia Hộp thư BURG-CEN@Nic.Surfnet.Nl, thì tôi phải gửi e-mail như sau :
To (gửi cho): LISTSERV@Nic.Surfnet.Nl
CC (đồng gửi): .....bỏ trống....
Subject (tiêu đề):.....bỏ trống....
Message body (Nội dung thư điện) : SUBSCRIBE BURG-CEN Niem
Sau một khoảng thời gian nào đó, nếu không có gì đặc biệt, tôi sẽ nhận được thư trả lời đầu tiên từ LISTSERV@Nic.Surfnet.Nl rằng Mr/Ms.Niem đã được ghi tên thành người tham gia (subscriber) của hộp thư BURG-CEN.
Kể từ thời điểm đó, tất cả các thư của các thành viên khác trong BURG-CEN gửi tới Hộp thư này đều được LISTSERV tự động chuyển tới cho tôi. Và nếu tôi gửi thư tới BURG-CEN thì các thành viên khác đó cũng tất nhiên nhận được.
Nhận được vài thư, nếu bạn thấy nó không hợp với mình, bạn có thể Xin ngừng tham gia Mailing List bằng cách gửi tới địa chỉ tương tự như khi đăng ký gia nhập, nhưng nội dung message là:
UNSUBSCRIBE Tên-Mailing-List-mà-bạn-đã-chọn
Mailing Lists tuyệt vời như vậy, hữu ích như vậy cho giao lưu trên Internet, nhưng cũng làm đau đầu nhiều người. Chắc các bạn còn chưa quên cái vụ cách đây một tháng tôi bị người ta bỏ bom thư, nhận e-mail mệt nghỉ. (Cũng may là nhờ vụ đó mà tôi đang say sưa trang WEB cũng phải quay ngang sang tìm hiểu về E-mail, và có được những dòng đang viết đây, dành riêng cho các bạn cũng a-ma-tơ như tôi).
Sự tự động hóa của LISTSERV đã bị một số kẻ lợi dụng, đặc biệt là trong lãnh vực quảng cáo. Một thư quảng cáo lọt vào LISTSERV sẽ được nhân lên thành hàng trăm, hàng ngàn bản gửi đi khắp thế giới cho mọi thành viên của Mailing List.
Việc người nhận được e-mail quảng cáo thường giận dữ gửi ngược điện thư lại máy chủ cũng đã nằm trong mong muốn tính toán trước của người quảng cáo. Vì lần này bản quảng cáo được gửi lặp lại, nhưng từ một địa chỉ thật, địa chỉ "sạch".
Những kẻ quảng cáo hay những kẻ phá quấy đang nằm đâu đấy ở một nơi mà bạn không hề biết. Bạn muốn tránh xa họ, nhưng, một khi bạn tham gia Mailing List, thư của bạn và địa chỉ của bạn sẽ tự động đến tay họ. Họ sẽ chép địa chỉ của bạn vào danh-sách-đen. Rồi một ngày ảm đạm, sớm hay muộn, bạn cũng "bị" nhận những e-mail quảng cáo.
Phần mềm LISTSERV thì giống nhau nhưng chủ của các Mailing Lists lại rất khác nhau nên không có luật nào của LISTSERV tuyệt đối đúng với mọi Mailing Lists.
Về mặt lý thuyết thì bạn xin nhập hộp thư (mailing list) bằng lệnh :
SUBSCRIBE
Thực tế có những mailing list chấp nhận lệnh :
SUB
hoặc SUBSCRIBE
Cũng theo lý thuyết, bạn ngừng nhận thư bằng cách ra lệnh :
UNSUBSCRIBE
Thực tế, nhất là đối với các LISTSERV tại Mỹ, có khi bạn phải ra lệnh :
SIGNOFF
hoặc UNSUB
Thậm chí, có trường hợp, muốn ngừng nhận thư, bạn phải gửi một e-mail trống (blank message) tới hộp thư đó, phần "Subject:" ghi : "REMOVE".
Với những Mailing List lớn, có hàng chục ngàn người tham gia, thì hệ thống quản lý của họ rất tốt, và có người chuyên trách chống "spam", (tức là chống những trò quậy phá). Nếu bạn đăng ký tham gia vào các mailing list này, thường họ sẽ gửi cho bạn một biểu mẫu để bạn điền tên tuổi và các thông tin cần thiết. Đây cũng là cách chống "spam" hữu hiệu vì nếu có người mạo tên bạn đăng ký vào mailing list đó, thư phản hồi sẽ về tới bạn chứ không về tới người đó. Thường là sau 4 ngày, nếu bạn không điền biểu mẫu và gửi lại cho họ, coi như lệnh SUBSCRIBE tự động bị xóa.
Với các mailing list chuyên ngành hẹp, họ cũng xem xét rất kỹ trước khi chấp nhận bạn. Ví dụ như việc gia nhập mailing list BURG-CEN@Nic.Surfnet.Nl mà tôi đã viết ở bài (2), thực ra không đơn giản. Chủ nhân của hộp thư cơ học chất lỏng này chỉ chấp nhận những kỹ sư chuyên ngành tham gia vào nhóm. Họ sẽ vặn vẹo bạn chán chê trước khi cho bạn thành người "đồng hội đồng thuyền".
Đối với các LISTSERV có hệ thống "spam filtering", nếu phát hiện ra có người quấy phá bằng cách mạo danh bạn để đăng ký vào nhiều mailing list cùng một lúc, họ sẽ tạm thời khóa tên bạn trong một thời gian nhất định, đồng thời gửi cho bạn bản e-mail message đăng ký nhận tin nguyên gốc mà họ nhận được. Họ sẽ xử lý tiếp trên cơ sở nhận được phản hồi của bạn đối với bản đăng ký mà họ cho là "không bình thường".
Đôi khi, để giải quyết những đề nghị không tiêu chuẩn hóa, bạn cần phải liên lạc với chủ của các hộp thư ( Mailing List owner ). Tất cả các hộp thư, dù hoạt động tự động, cũng đều có chủ nhân hay người phụ trách. Các trang WEB của FPT hay ĐHKT.HCM có chủ là Webmaster@, các E-mail servers của TTVN hay VDC có người phụ trách là Support@. Còn chủ nhân của các Mailing lists quốc tế thường có dạng :
Trong quá trình có kẻ mạo tên tôi đăng ký hàng loạt Mailing List trên Internet, có những Hộp thư mà tôi dùng đủ các lệnh như Unsubscribe, Unsub, Signoff, Remove v.v... vẫn không ngừng được việc họ gửi e-mail cho tôi. Tức quá, tôi đã dùng tới một phương pháp rất hàng tôm hàng cá, chẳng có tự động điện tử gì ráo trọi, đó là gửi thẳng thư tới Chủ hộp thư, với lời lẽ hơi nặng nề, hơi mất lịch sự một chút. Ví dụ như :"Tôi căm ghét cái hộp thư XXX của ông" ( I hate your mailing list XXX), "Tôi không muốn trông thấy cái tên YYY một chút nào" (I do not want to see the name YYY anymore) v.v... Vậy là vị chủ hộp thư đó, nghe rác tai quá, vội vàng xóa ngay tên Sanhaco@ khỏi danh sách người nhận tin của hộp thư. Phương pháp này không nên áp dụng thường xuyên nhưng cũng là một "giải pháp nóng" có hiệu quả. Vì lượng e-mail trên mạng Internet quá nhiều, nên tiện đây cũng xin khuyên các bạn là nếu các bạn viết thư cho chủ các hộp thư, cố gắng viết càng ngắn, càng ấn tượng càng tốt. Viết dài người ta không có hứng đọc...
Các lệnh thông thường để dùng e-mail liên lạc với LISTSERV và các Mailing Lists được nói rất kỹ trong hầu hết các giáo trình về Internet, vì đây thực sự là kỹ năng cơ bản nhất của những ai sử dụng e-mail để lấy tin từ các Hộp thư.
Lệnh xin giúp đỡ : Help
Bạn gửi đến LISTSERV@
Lệnh tìm các Hộp thư (mailing list) :
Lists
Nếu bạn gửi e-mail với nội dung : LISTS GLOBAL CHEM , bạn sẽ nhận được danh sách của tất cả các hộp thư liên quan tới "Hóa học" trên rất nhiều những máy chủ khác nhau, về lý thuyết là ở phạm vi toàn cầu, trong thực tế tùy thuộc vào những qui định riêng tại máy chủ mà bạn ra lệnh tìm kiếm.
Lệnh Lists Global
Lệnh hỏi thông tin về một đề tài hay một hộp thư:
Info
Sau khi nhận được lệnh này, LISTSERV sẽ trả lời cho bạn các thông tin mà nó biết về
Nếu bạn chỉ đánh mỗi một chữ "Info" thì bạn sẽ nhận được danh sách các hướng dẫn xử dụng Listserv.
Lệnh xin tham gia một hộp thư "listname":
SUBscribe listname
Lệnh ngừng tham gia hộp thư "listname":
SIGNOFF listname hoặc : UNSUBSCRIBE listname
Lệnh xem danh sách các thành viên của hộp thư :
REVIEW listname
Lệnh lấy danh sách các tập tin có trong hộp thư :
INDEX listname
Các tập tin trong hộp thư được đặt tên "LOGxxxx", bạn có thể chép từng tập tin đó về máy mình bằng lệnh :
GET listname LOGxxxx
Nếu bạn gửi thư bảo đảm thì sau khi gửi đi một thời gian, bưu điện sẽ mang tới cho bạn giấy biên nhận có chữ ký của người nhận. Khi gửi e-mail messages tới Mailing List, bạn cũng có thể bắt cái LISTSERV gửi bản copy lại cho bạn để chứng minh rằng nó đã nhận đủ. Đó là lệnh:
SET listname REPRO
Nếu bạn không cần toàn bộ bản copy điện thư (do chính bạn gửi đi) mà chỉ cần lời khẳng định đã nhận đủ từ Listserv, bạn dùng lệnh sau :
SET listname ACK NOREPRO