Internet là một mạng khổng lồ kết nối nhiều máy tính riêng lẻ trên toàn thế giới lại với nhau, nhờ đó người sử dụng có thể liên lạc với nhau và dùng chung, chia sẻ tài nguyên thông tin cho nhau. Mọi trường học, cơ quan, công ty, hay cá nhân có máy tính, có phần mềm và phần cứng bổ sung thích hợp đều có thể nối đến mạng khổng lồ này.
Tiền thân của Internet là mạng diện rộng Arpanet được tài trợ bởi Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ và được mở rộng cho các viện nghiên cứu - trường học Hoa Kỳ sử dụng. Lúc đầu, các nhà nghiên cứu liên lạc với nhau qua mạng này bằng dịch vụ thư điện tử (E-mail). Sau đó, phát sinh thêm một số mạng máy tính kiểu như mạng Usenet ngày nay - dịch vụ bảng tin điện tử (Bulletin Board). Mạng này được thiết lập đầu tiên ở University of North Carolina, qua đó người dùng có thể đọc và gởi các thông điệp theo các đề tài tự chọn (mạng trí tuệ Việt Nam của công ty FPT là mạng đầu tiên ở Việt Nam được xây dựng theo dạng bảng tin điện tử này).
Năm 1980, Quỹ Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (NSF) xây dựng 5 trung tâm sử dụng máy tính siêu mạnh (Super Computer) phục vụ công tác nghiên cứu, họ áp dụng toàn bộ công nghệ của Arpanet để thiết lập một mạng riêng cho họ.
Các nhà khoa học khắp nơi trên thế giới ồ ạt tham gia vào hệ thống thông tin mở này và nhờ đó mạng này phát triển rất nhanh. Không lâu sau, những người dùng với mục đích thương mãi và công chúng cũng tham gia vào hệ thống mạng này thông qua các nhà cung cấp dịch vụ Internet (Internet Service Provider - ISP), gây ra sự phát triển bùng nổ mạng liên lạc toàn cầu qua máy điện toán - Internet ngày nay.
Để tìm hiểu thêm về Internet, mời bạn ghé thăm trạm:
Ngoài E-mail và bảng tin điện tử, Internet còn cho chúng ta nhiều dịch vụ khác. Nhưng hãy bắt đầu từ E-mail. Bạn có thể hiểu E-mail như là một loại hình liên lạc cơ bản nhất trên Internet, nhưng chưa phải là phương thức liên lạc duy nhất.
Tất cả các trình duyệt Internet (Internet Browser) cho phép bạn trao đổi E-mail với bất kỳ ai có địa chỉ E-mail. bạn cũng nên lưu ý rằng, ngoài hệ thống E-mail trên Internet còn có những hệ thống E-mail riêng (chẳng hạn do các nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến hỗ trợ), nhưng các trình duyệt Internet đều giúp bạn liên lạc E-mail dễ dàng với các hệ thống đó.
Dựa trên khả năng E-mail của Internet, người ta đưa ra dịch vụ listserv (List Server) - danh sách địa chỉ trực tuyến (Online Mailing List). bạn đăng ký đưa địa chỉ E-mail của bạn vào danh sách này để có thể nhận E-mail từ những thành viên khác cũng có tên trên đó. Bạn cũng có thể gởi đồng loạt thông điệp của bạn đến cho cả nhóm có tên trên danh sách địa chỉ này.
Usernet News là một dịch vụ quan trọng khác trên Internet. Nhờ Usernet News và hàng ngàn nhóm tin (newsgroup) khác, khi kết hợp lại, bạn có thể theo dõi tin tức về mọi chủ đề. Usernet là hệ thống toàn cầu cho phép đưa lên mạng các thông điệp sao cho bất kỳ ai cũng có thể đọc tin newsreader. nếu nhà cung cấp dịch vụ Internet có máy chủ hỗ trợ dịch vụ News thì khách hàng của nhà cung cấp dịch vụ này cũng có thể tham gia vào các nhóm tin.
Một dạng trao đổi thông tin khác trên Internet có tên là Gopher. Các hệ thống Gopher thực chất là các menu chứa tên file dữ liệu dạng văn bản (text) được sắp xếp theo kiểu các chương, mục của cuốn sách thông thường. Việc sử dụng dịch vụ Gopher giống như bạn tìm sách trên các kệ sách của một thư viện rất lớn.
Không phải ai cũng biết rằng thật ra công cụ liên lạc mạnh và hiệu quả nhất trên Internet mới được phát triển chỉ trong vài năm gần đây, và chính nó đã làm thay đổi trong thế giới liên lạc trực tuyến (Online Communications): World Wide Web (còn biết đến dưới các tên WWW, W3, hay Web).
Có thể hiểu Web như một mạng chằn chịt với hằng hà sa số các trạm thông tin (Website) dùng chung một ngôn ngữ liên lạc và một hệ thống ghi số địa chỉ. Nhờ đó, những trạm này có thể liên kết (Link) với nhau, cho phép người dùng "đi" từ chỗ này qua chỗ khác chỉ với một thao tác trỏ và nháy chuột. Khi vào được một trạm, bạn có thể nháy chuột trên các "mối liên kết nóng" (Hotlink) và tức thì được nối đến trạm khác, bất kể trạm đó nằm ở đâu trên thế giới.
Sau một đêm, có hàng triệu trạm Web được dựng lên, đặc biệt là trong lãnh vực thương mãi. Phần lớn các đơn vị và các doanh nhân đã mở trang chủ (Homepage) cho trạm Web của mình, hoặc mở các dịch vụ thương mãi trên Web.
Tính đại chúng của Web được nhân rộng là do, khác với các dịch vụ E-mail, Newsgroup và Gopher, nó có thể chứa và truyền tải nhiều loại hình thông tin: văn bản, đồ họa, âm thanh, video và hoạt hình. Bước kết hợp ngoạn mục của Hypertext, Hypermedia và khả năng liên kết lẫn nhau giữa các file trên Web đã tạo ra những làn sóng hưởng ứng trong giới người dùng, cũng như thúc đẩy việc áp dụng các công nghệ truyền thông hiện đại nhất vào lãnh vực này.
Để biết thêm về World Wide Web, mời bạn ghé thăm trạm:
Tất cả các dịch vụ của Internet được nói đến ở trên lại phụ thuộc vào hệ thống địa chỉ rất tinh tế. Giống như nhà bạn có địa chỉ để người quen hoặc ai đó có thể tìm đến, mỗi trạm trên mạng hay mỗi hộp thư điện tử cũng cần có địa chỉ để người dùng có thể tìm tới. Một địa chỉ Internet tiêu biểu là một dãy các phần biểu thị "địa điểm" từ hẹp đến rộng, cũng như địa chỉ thư tín thông thường bắt đầu từ tên người, theo sau là số nhà - đường phố, tiếp theo là quận - huyện, thành phố, quốc gia.
Địa chỉ Internet còn được gọi là địa chỉ IP (Internet Protocol - Giao thức Internet). Địa chỉ Internet gốc có dạng số để máy tính hiểu được (Thí dụ: 134.25.1.43), nhưng may mắn là nó được biến đổi thành dạng chữ để chúng ta dễ đọc (Thí dụ: dgrimes@gina.calstate.edu), bắt đầu bằng tên tắt (còn gọi là Login Name) của người dùng, theo sau là dấu "@". Tiếp đến, "gina" đại diện cho máy chủ, mà theo đó ông D. Grimes được cấp tài khoản E-mail này. "Calstate" là tên tiểu vùng (Sub-Domain Name), ở đây là tên gọi của nơi đặt máy chủ. Và cuối cùng, "edu" là tên vùng (Domain Name). Tên vùng thường cho biết về loại hình, mục đích của trạm mà bạn đang liên hệ.
Sau đây là một số loại hình tiêu biểu:
| .com | Commercial Operation | Có mục đích kinh doanh |
| .gov | U.S. Government Agency | Của chính quyền Hoa Kỳ |
| .mil | Military Site | Trạm của quân đội |
| .net | Network Provider | Của các nhà cung cấp mạng |
| .org | Organizations | Cơ quan, tổ chức chính phủ |
| .edu | Educational | Thuộc về giáo dục, nghiên cứu |
| .uk | United Kingdom | Của Vương Quốc Anh |
| .au | Australia | Của Úc Đại Lợi |
| .us | United States | Của Hoa Kỳ |
| .vn | Vietnam | Của Việt Nam |
World Wide Web sử dụng cách gõ địa chỉ riêng của nó, đôi lúc gọi là URL (Uniform Resource Locator - Mã định vị tài nguyên thống nhất). Các URL được dùng để gõ địa chỉ các trạm trên Web. Các địa chỉ URL bắt đầu bằng http tức là tài liệu có địa chỉ đó là loại hypertext trên Web. Nếu bắt đầu bằng Gopher thì đó là các địa chỉ của Gopher Menu. Địa chỉ URL đầy đủ có thể rất dài, nhưng thường gặp nhất là ở dạng sau: http://www.yahoo.com
Những địa chỉ này được trỏ đến loại tài liệu dạng hypertext trên Web có tên là Yahoo và là trạm thương mãi. Dưới đây là danh sách các tiếp đầu tố tiêu biểu của các địa chỉ URL hiện nay:
| http | hypertext documents |
| gopher | gopher system |
| ftp | file tranfer protocol |
| file | specific files |
| news | newsgroup |
Hãy điểm qua một số thông tin thống kê trên Internet. Trong số người dùng Internet thì những người làm trong ngành công nghiệp điện toán chiếm 30%, người dùng với mục đích giáo dục chiếm 31% và nghề nghiệp 20% đang tăng rất nhanh.
Đàn ông sử dụng Internet chiếm 67% số người dùng tại Hoa Kỳ và chiếm 75% người dùng trên thế giới. Tại Hoa Kỳ, số phụ nữ dùng Internet đang tăng nhanh và có thể cân bằng với nam giới trong vòng 3 đến 5 năm tới. Năm ngoái có khoảng 27 triệu người dùng Web thường xuyên.
Trên bình diện toàn cầu, số người dùng tại Hoa Kỳ chiếm 76%, Canada và Mexico chiếm 10%, Âu Châu chiếm 8%. Ở các nước thế giới thứ ba số người dùng Internet còn rất ít, phần lớn do số lượng máy PC còn ít hoặc do chính sách các nước sở tại chưa khuyến khích sử dụng Internet rộng rãi.
Nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) là nơi mà bạn có thể đăng ký mở tài khoản Internet. Khi đăng ký tài khoản Internet, đương nhiên bạn được cấp tài khoản E-mail. Để thật sự truy nhập được Internet bạn cần có Modem và đường dây điện thoại (Telephone Line), trình duyệt Web (thông dụng hiện nay là Microsoft Internet Explorer và Netscape Communicator). Những xác lập cần thiết (khá đơn giản) sẽ được ISP của bạn hướng dẫn.
Cách thứ hai để kết nối Internet là đăng ký đường dây riêng. Cách này khá mắc tiền, nhưng cho phép truy nhập rất nhanh và hiệu quả đối với trường hợp nhu cầu thông tin lớn và có nhiều người cùng sử dụng. Các công ty lớn sẽ dùng phương án này. Thường thì các đơn vị này có mạng LAN, bổ sung thiết bị phần cứng gọi là Router, qua đó nối thẳng vào đường dây riêng đến ISP.
Cách thứ ba được người dùng ở các nước có dịch vụ thông tin trực tuyến phát triển mạnh hay dùng. Các dịch vụ trực tuyến này thật ra xuất hiện từ trước khi có Internet. Ở Hoa Kỳ có American Online, Prodigy, Compuserve, Microsoft Network, ... Những nhà cung cấp dịch vụ này không nhất thiết phải là ISP, khách hàng của họ có thể gởi E-mail cho nhau (hoặc ra hệ thống khác), có thể sử dụng những dịch vụ thông tin trực tuyến của họ như bản tin điện tử, dịch vụ định giá trên thị trường chứng khoán, xem bảng giờ tàu, ... Hiện nay do sự bùng nổ của Internet, để cạnh tranh, các hãng này đều cung cấp cho khách hàng của họ quyền truy xuất Internet thông qua tài khoản đã đăng ký dịch vụ của họ mà không phải trả thêm khoảng phí nào.
Khi viếng thăm những địa chỉ này, bạn sẽ được hướng dẫn cụ thể về quy trình đưa trang Web của bạn lên Internet.