Trong suốt thời kỳ nhà Đường ở Trung Hoa, thịnh hành tư tưởng trọng nam khinh nữ, thì một thời nữ hoàng Võ Tắc Thiên đã giành giật giang sơn từ tay một ông vua. Từ đó bà đã vung đao múa kiếm, đổi thay triều chính, trọng dụng nhân tài, đề cao nữ quyền, cải cách văn tự, miễn giảm thuế khoá, giữ vững sự ổn định và phát triển của nền thịnh Đường. Song dưới ách thống trị độc tài tàn khốc của bà, mạng người như ngoé, được lòng thì lên tựa sáo diều, không được lòng thì hoàng tuyền gửi phận, khiến cho trắng đen lẫn lộn, phải trái bất minh. Vai trò lịch sử đặc biệt ấy, tính cách đặc biệt ấy, có thể nói là sự tổng hoà của mọi mâu thuẫn vô cùng rối rắm, gây nên sự nghi kỵ và đàm tiếu của người đời. Nhất là lăng tẩm của bà - Càn lăng, đã để lại những bí ẩn muôn đời, khiến cho người đời sau phải suy ngẫm và thêm khó hiểu.
Theo ghi chép của "Tràng An đồ chí", quy mô lăng viên với đường chu vi dài 40 cây số, trục chính nam - bắc chừng 4.9 cây số, có hai thành trong và ngoài, bên trong là toà nhà 378 gian, nay không còn nữa. Hiện giờ nhìn thấy chỉ là 114 tấm bia đá cỡ lớn ở trước lăng. Ngoài Hoa biểu, Phi Mã, Chu Tước, Ông Trọng... ra, điều khác nữa là, còn có 61 "tù trưởng" bằng đá. Nhóm quần thể khắc đá này, đông 29 pho, tây 32 pho, chắp tay đứng nghiêm trang. Theo sử sách ghi chép, đó là thủ lĩnh dân tộc thiểu số ở biên cương tham dự tang lễ Lý Trị hồi bấy giờ. Phía sau các pho tượng này đều có khắc chữ, nhưng nay đã mờ nhạt. Điều kỳ lạ là, đầu của 6l pho tượng đá này đều mất cả vẫn còn nguyên cả vết chém. Ai đã làm điều đó và làm vào lúc nào? Đó còn là điều bí ẩn, hiện chưa ai rõ và cũng chẳng có ghi chép gì. Giả sử do sét đánh thì sao cả 6l pho tượng đều chỉ mất đầu, còn thân không hề gì cả. Hoặc giả, trong cách mạng văn hoá bị lấy "thủ cấp" thì cũng phải có rơi đầu ở đó chứ. Cũng có ý kiến cho rằng đó là do bọn trộm cắp mộ làm xằng. Trong số hơn 70 ngôi Đế lăng (lăng mộ vua chúa) và mộ bồi táng, tuyệt đại đa số đều đã bị trộm cắp, chỉ có Càn lăng cho tới nay vẫn chưa bị trộm cắp mà thôi.
Năm 1960, người địa phương phá đá để nung vôi đã phát hiện ra một đường hầm ngôi mộ. Tin đó đã bay tới Bắc Kinh, khiến ông Quách Mạt Nhược vô cùng kinh ngạc. Quách Mạt Nhược đã phải mấy lần lới chỉ đạo tại chỗ, thấy đường hầm ngôi mộ ở độ dốc theo hướng nam - bắc, dài 63.10 mét, rộng 3 mét, sâu 19.50 mét. Từ miệng đường hầm đến cửa vào mộ được lát bằng 339 bậc đá, mỗi lớp dày tới nửa mét. Giữa các phiến đá được chít mạch bằng nước thép nóng chảy, kết cấu rất kiên cố, đến nay vẫn chưa hề bị hư hỏng, sức người không thể bẩy lên được. Nếu dùng kỹ thuật phá nổ, lại sợ làm hư hỏng báu vật trong mộ, đành phải bít lại bảo tồn chờ sau này xử lý. Theo đánh giá, khi xây dựng Càn lăng đúng vào thời triều nhà Đường hưng thịnh, trong mộ lại có hai Hoàng đế, chắc hẳn là văn vật tụ hội, phải có châu báu. Rất có thể xuât hiện những kỳ tích thế giới như kiểu "Binh Mã dũng". Còn về kỹ thuật chít mạch bằng "vữa thép" là một phát kiến đầu tiên trong lịch sử. Điều khiển cho các nhà kiến trúc phải suy nghĩ là đá và sắt thép làm sao có thể dính kết được với nhau? Điểm nóng chảy của thép tới gần 1000 độ, tiếp xúc với vật liệu đá vừa lạnh vừa cứng, nóng lạnh gặp nhau, chênh nhiệt rất lớn, đá rất dễ bị nứt vỡ. Vậy các tay thợ ngoã đời Đường sẽ phải giải quyết kỹ thuật này như thế nào, cho tới nay còn là một điều bí ẩn.
Những người đã tới Càn lăng không ai là không chiêm ngưỡng tấm bia không hề có chữ của Võ Tắc Thiên. Phía tây bia thuật thánh ký, đó là Văn bia do Võ Tắc Thiên viết từ thời an táng Lý Trị, nét chữ vốn là mạ nhũ vàng, nay đã không còn nữa, bức văn bia dài tới hơn 8000 chữ. Còn tấm bia không chữ của Võ Tắc Thiên: thì nhẵn thín, vẻ rất ảm đạm, mờ nhạt. Phía tây thì chói vàng óng ánh, sừng sững bia cao, còn phía đông lại là tấm bia trống trơ không nét chữ, quả thật hài hước nực cười. Năm ấy Lý Trị ham mê tửu sắc tâm lực suy kiệt, hoàn toàn dựa vào Võ Tắc Thiên phò tá, sau đó thì ông dâng nhượng cả giang san. Tất cả những cái đó còn hơn cả lời lẽ mĩ miều "văn trị võ công" trên các bức văn bia, càng nổi rõ ý nghĩa sâu xa của tấm bia mộ vô tự, đã trổ hết tài ba, phóng đãng của một bậc Nữ hoàng có cỡ. Chính tấm bia không lời ấy đã hơn hẳn các tấm bia chữ nghĩa văn hoa, tụng ca tâng bốc, đã để lại cho người đời sự tượng tưởng suy ngẫm thần bí, vô biên. Người thì nói rằng, Võ Tắc Thiên lúc lâm chung nói rằng cả cuộc đời công-tội-đúng- sai cứ để đời sau đánh giá. Người thì nói Võ Tắc Thiên, tội trạng tày trời, còn mặt mũi nào mà khắc bia. Thậm chí còn có người nói, Lý Hiển không biết xưng hô như thế nào với Võ Tắc Thiên, là Mẫu hậu ư? là Hoàng đế ? hay là Nữ hoàng? Vả lại, trong một ngôi mộ lại có những hai Hoàng thượng, thật là rắc rối.
Ngày 26 tháng 7 năm 1971 ,trên con tàu Apolo nhìn xuống trái đất, nhà du hành vũ trụ Mỹ - Ednin đã nhìn thấy Kim tự tháp châu Phi , nhìn thấy cả Trường thành của Trung Quốc. Và đột nhiên ông phát hiện tại Trung Quốc, ở 107.38 độ kinh đông và 34 độ vĩ bắc, có 9 đốm đen nhỏ dàn hàng ngang theo hình chữ nhất (-) đốm đen cuối cùng ở phía tây là rõ nhất. Ông ta phán đoán đó là vũ khí bí mật hoặc giàn phóng của Trung Quốc, thế là vội vã báo cáo với lầu năm góc và Nicxon. Hồi ấy là thời kỳ chiến tranh lạnh, đông tây đối đầu gay gắt, đều bưng bít thông tin. Nicxon nhìn 9 đốm đen trên tấm ảnh, nhíu mày. l0 năm sau đó, khi mà Trung Mỹ đã xây dựng quan hệ ngoại giao, Ednin muốn làm rõ sự thật, đã theo đoàn du lịch đầu tiên tới Trung Quốc. Ông đề xuất muốn tới thăm nơi đó, Trung Quốc đã đồng ý đưa ông tới cao nguyên Vị Bắc. ở đây bày la liệt hơn 20 lăng mộ các đời vua Hán -Đường, chứ lấy đâu ra vũ khí bí mật và giàn phóng? Còn đốm đen rõ nhất ở phía tây, chính là Càn lăng. Vì sao những lăng mộ này lại xuất hiện trước ống kính trên phi thuyền vũ trụ cách xa hàng vạn dặm? Có người nói, trong mộ chứa đầy thuỷ ngân, nên đã xuất hiện đốm đen, cũng có người nói, trong mộ toàn là vàng bạc châu báu, mới hiện đốm đen. Hư thực thế nào, chỉ khi bật được các ngôi mộ đó lên mới rõ được.
Ở Càn lăng, một thời nữ hoàng Võ Tắc Thiên, đã để lại biết bao điều bí ẩn khiến người đời phải suy ngẫm, phán đoán, bàn cãi, nếu nuốn tìm cho ra lời giải thích thật rõ ràng, chỉ có cách khai quật lên mà thôi. Để có đánh giá thận lrọng, từ những năm 60, đã lần lượt khai quật mấy ngôi mộ bồi táng, trong đó có mộ công chúa Vĩnh Thái, mộ thái tử Chương Hoài, mộ thái tử Nghi Đức. Mò mẫm kinh nghiệm, từng bước đi sâu nghiên cứu, mới thu được những tài liệu cấu tạo kiến trúc, những bức hoạ tinh vi và một lượng vật quý. Nếu khai quật Càn lăng liệu có thể đào được "Binh Mã dũng" thứ hai?