hn4u @ Last updated 21/11/04 22:42
Go to my homepage at http://4u.jcisio.com
Full version available at http://4u.jcisio.com/r/article1184.htm

Trần Quang Huy

Dàn cồng người Mơ Nông

Người Mơ Nông có tục lệ đâm trâu để cúng thần - đồng bào gọi là lễ "Ăn trâu". Có nhiều lễ đâm trâu song lớn nhất là lễ cúng Giàng, tức là lễ cúng trời (người Mơ-nông còn gọi là Giêng Tơ Nghe).

Xưa kia trâu cúng Giàng phải là trâu đực tơ. Một tuần trước lễ cúng, người tộc trưởng có vai vế nhất làng phải nhốt riêng trâu tế, không được thả rông vô rừng như thường lệ, cho trâu ăn cỏ non lúa mới. Buổi tối còn cho trâu ăn cơm rượu khô ủ trong ché... Ngày nay các nghi thức này đơn giản hơn, miễn đúng... trâu là được. Lễ "Ăn trâu" hay tiến hành vào các buổi sáng, để cuộc vui còn được kéo dài "thâu đêm suốt sáng". Trâu tế được buộc vào cột ở bãi trống có trang trí các cây nêu. Trai gái mặc đẹp đánh cồng để mời Giàng, ông thầy cúng ê a đọc bài văn tế cố định "Mời lễ ăn trâu" để mời Giàng về dự.

Lễ Ăn trâu đã dọn

Lễ cúng trâu đã dâng

Gan trâu trên mâm

Đầu trâu trên cột

Cồng lớn đã thưa

Cồng nhỏ đã gọi

Cồng Dơn như chàng trai chưa vợ vạm vỡ

Cồng Thy như cô gái út kén chồng lẳng lơ

Tiếng cồng sầm sập gọi mưa

Tiếng cồng vang xa gọi gió

Đến người Ê Đê cũng phải ngó

Đến người S'tiêng cũng muốn nhòm

Lễ Ăn trâu đã dâng

Mời Giêng T'nghe về dự

Mời K'ran T'nai đến vui

Cồng cũng được chế tác bằng đồng, khác chiêng là cồng có núm ở giữa còn chiêng thì là một mặt phẳng. Cồng có khối lượng đồ sộ hơn chiêng do đó âm lượng rất lớn. Nghệ nhân không đánh cồng bằng nắm tay trực tiếp mà phải dùng dùi. Bộ cồng trước đây cũng có 6 chiếc với các tên gọi như người: Me, Grâm, Dơn, Tru, Trơ, Thy, nay chỉ phổ biến dùng 4 chiếc (bỏ 2 chiếc cuối).

Cồng được dùng trong âm nhạc nghi lễ, không dùng vui chơi. Ngày nay cồng cũng như chiêng được dùng trong mọi cuộc vui, liên hoan văn nghệ các nơi các cấp.

Mùa xuân đến tiếng cồng lại vang lên ca ngợi cuộc sống làng buôn, ca ngợi cuộc sống của những người Mơ-nông đang ngày một đổi mới.


hainam4u @ Last updated 21/11/04 22:42
Go to my homepage at http://4u.jcisio.com