Nhà văn, nhà thơ nổi tiếng. Tự là Tốn Ban, hiệu là Phương Đình, quê làng Lủ (Kim Lủ) nay là xã Đại Kim, huyện Thanh Trì, Hà Nội.
Ông thi hương đỗ á Nguyên năm 1838, thi hội đỗ Phó Bảng, làm quan thăng đến Chủ sự bộ Lễ, Thi giảng học sĩ. Năm 1854 cáo quan về mở trường dạy học ở Dũng Thọ, tức trường Phương Đình nổi tiếng.
Nguyễn Văn Siêu là bạn thơ với Cao Bá Quát, Phạm Quý Thích. Vua Tự Đức hết mực khen tài văn chương của ông và Cao Bá Quát. Ông để lại nhiều tác phẩm nổi tiếng, và là người đứng ra tu tạo lại di tích đền Ngọc Sơn - Tháp Bút - Đài Nghiên có quy mô như ngày nay.