Vốn là người họ Ngô, quê ở Thăng Long, lớn lên theo hầu vua Lý Thánh Tông và được ban quốc tính. Ông là vị tướng tài ba đã chỉ huy quân dân Đại Việt đánh tan quân xâm lược nhà Tống năm 1076 - 1077 và tương truyền là tác giả bài thơ “Nam Quốc sơn hà Nam Đế cư” được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước Đại Việt.