hn4u @ Last updated 21/11/04 22:42
Go to my homepage at http://4u.jcisio.com
Full version available at http://4u.jcisio.com/r/article45.htm

Không rõ

Endre Ady (1877-1919)

Ông sinh ngày 22-11-1877 tại Ermidszent, trong một gia đình quý tộc nhỏ ở nông thôn đã sa sút, theo đạo Tin Lành phái Calvin. Thuở nhỏ, Ady học ở trường Tin Lành tại Zilah, rồi học luật ở Debrecen, làm nghề viết báo. Năm 1904 đi Paris, chịu ảnh hưởng thơ tượng trưng Pháp. Năm 29 tuổi, xuât bản tập Thơ mới (Uj Versek, 1906) đã khẳng định văn phòng của Ady và có tiếng vang lớn, đánh dấu sự ra đời của nền văn học Hungarie hiện đại. Ady chủ trương phục sinh dân tộc bằng cách mạng thơ (làm thơ theo Tây phương, phản đối thủ cựu, tình yêu phải sôi nổi, cần sống dào dạt và xây dựng ngày mai). Cùng với tập thơ này và 9 tập thơ sau của Ady đã gây ra nhiều cuộc tranh luận và đánh giá khác nhau, tùy thuộc lập trường thiên hữu hay tả: Máu và vàng (Vér és arany, 1908); Trên cỗ xe của L-Les ( Az Illés Szekerén, 1908); Cuộc sống trốn tránh (A menekulo élet, 1912); Ai đã thấy tôi (Ki Látott engem?, 1914); Đứng ở hàng đầu những người đã chết (A hallotak elén, 1918)... Trong đó nổi tiếng nhất là tập Máu và vàng, đươc coi là đỉnh cao. Máu tượng trưng cho đau khổ, vàng tượng trưng cho hạnh phúc, sung sướng. Muốn được vàng phải tốn xương máu, cần có biện pháp quyết liệt, cách mạng để sữa đổi hoàn toàn cuộc sống.

Thơ Ady mang tính cách mạng về nội dung lẫn hình thức, chấm dứt giai đoạn thơ nhạt nhẽo cuối thế kỷ XIX ở Hungarie. Bọn phong kiến phản động Hungarie đã công kích kịch liệt Ady, người đại diện cho cái mới, báo hiệu cho cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ. Bằng ý thơ phong phú, sử dụng ngôn ngữ nhân dân, hình ảnh, hình tượng táo bạo, Ady phản ánh tính chất dã man và những mâu thuẫn của chủ nghĩa tư bản, tâm trạng của con người ở thành phố lớn cô đơn, đồng thời ao ước được sống một cuộc sống thực, toàn vẹn. Âm điệu thơ Ady pha nhạc của thơ cổ Hungarie với thơ Tâu Âu và hình thức trữ tình mới. Trong chiến tranh thế giới lần nhất, Ady không tán thành chiến tranh đế quốc, đồng thời nhận thức được giai cấp vô sản sẽ làm chủ được tương lai. Tác phẩm và tư tưởng của Ady được những người tư sản cấp tiến, đặc biệt Tạp chí tiến bộ "Phương Tây" (Nyugat) đề cao. Năm 1915, Ady cưới vợ, người rất ngưỡng mộ thơ Ady. Bốn năm, ông lâm bệnh mất ngày 27-1-1919 tại một bệnh viện ở Budapest.


hainam4u @ Last updated 21/11/04 22:42
Go to my homepage at http://4u.jcisio.com